SCHENKEN IN SPANJE–deel 5: tweetrapsschenking repareren vóór emigreren

Nederlanders die méér dan 10 jaar in Spanje wonen kunnen, gehéél vrijgesteld van Spaanse én Nederlandse (schenk)belasting, schenkingen doen aan (klein)kinderen of niet-verwante personen, mits (a) het geld of de te schenken goederen zich buiten Spanje bevinden én (b) de ontvangers van deze schenkingen buiten Spanje woonachtig zijn. Dit gegeven biedt natuurlijk prachtige mogelijkheden voor estate planning. Slimme adviseurs maakten er jaren geleden vaak een tweetraps-schenking van zodat ‘een generatie later’ nogmaals van deze door opa/oma doorlopen 10-jaarstermijn (artikel 3 Nederlandse Successiewet) kon worden geprofiteerd. Een prima advies. In 2010 is er echter een wijziging in de Nederlandse successiewet aangebracht waardoor toch een forse heffing dreigt als opa/oma remigreert en uiteindelijk in Nederland in plaats van in Spanje overlijdt. Opletten geblazen dus als u voornemens bent te remigreren naar Nederland.

Casus

A (75) woont twaalf jaar in Spanje. Vorig jaar heeft hij zijn Spaanse woning verkocht. De verkoopopbrengst van 300.000 euro heeft hij gestort op een Nederlandse bankrekening. Hij heeft een goed pensioen. Na betaling van de huur van zijn appartement blijft er genoeg over om goed van te leven. Zijn zoon B (49) woont in Nederland en heeft het moeilijk. Hij is in de crisis zijn baan kwijtgeraakt. Hij werkt nu als zzp’er, maar heeft niet continu opdrachten. Zijn hypotheek drukt zwaar en er dreigt constant een tekort aan geld om de kosten van levensonderhoud van zijn gezin – hij heeft een echtgenote en 2 kinderen (C en D) – te kunnen betalen. A maakt zich zorgen, ook over de toekomst van zijn kleinkinderen.

Eigen woning schenking

A wil 150.000 euro schenken aan zijn zoon B, zodat deze  hiermee een belangrijk deel van zijn hypotheek van 250.000 euro kan aflossen, maar hij wil geregeld hebben dat het geschonken bedrag na het overlijden van zijn zoon aan zijn kleinkinderen toekomt. Hij worstelt ook met de fiscale vraagstukken. Hij is bang dat zowel Spanje als Nederland belasting heffen over de schenking. De grote schenkbelastingvrijstelling van 100.000 euro die momenteel in Nederland bestaat geldt niet voor zijn zoon, dat wist hij al. Zijn zoon is immers ouder dan 40 jaar. Over de regels in Spanje weet hij dat die in elke Spaanse autonome regio anders zijn, en om de haverklap veranderen. Hij wil zekerheid.

Heffingsvacuum

Via via komt hij achter de contactgegevens van een adviseur die weet hoe het in beide landen zit. Deze adviseur vertelt hem een aantal dingen die hem hogelijk verbazen, te weten:

1. De Spaanse fiscus heft géén schenkbelasting of erfbelasting als het gaat om schenking of vererving van goederen (of geld) buiten Spanje, mits de schenking of de vererving plaats vindt aan iemand die niet in Spanje woont;
2. De Nederlandse fiscus heft géén schenkbelasting of erfbelasting als het gaat om schenking of vererving van goederen of geld van een Nederlander die al meer dan 10 jaar niet meer in Nederland woont.

Na 10 jaar in Spanje gewoond te hebben ontstaat er dus een heffingsvaccuum tussen Nederland en Spanje, zo vertelt de adviseur. A realiseert zich meteen dat hij die 150.000 euro zonder enige schenkbelasting aan zijn zoon kan schenken. Laten vererven kan ook, maar zijn zoon heeft het nu nodig! De adviseur doet er nog een schepje boven op. Het geschonkene kan binnen de familie blijven door een zogenaamde tweetrapsschenking. A schenkt dan als het ware twee keer. Eerst aan de zoon; vervolgens schuift de schenking (of hetgeen daarvan dan nog over is) bij overlijden van de zoon door richting de kleinkinderen (C en D). ‘Intering’ door de zoon ligt niet voor de hand. “Stenen kun je niet eten, dus dat zit wel goed” denkt A. Grote kans dus dat het geschonken vermogen uiteindelijk daadwerkelijk (nagenoeg) ongeschonden doorschuift richting de kleinkinderen.

De adviseur komt vervolgens met de uitsmijter. Fiscaal gezien zorgt de tweetraps-schenking er bovendien voor dat de schenking bij het doorschuiven richting de kleinkinderen toch rechtstreeks wordt geacht afkomstig te zijn van opa, en niet van hun vader. Wederom dus: géén schenkbelasting in Spanje (ad 1) én géén schenkbelasting in Nederland (ad 2). Als het aan de zoon geschonken vermogen bij diens overlijden ‘gewoon’ vererft aan zijn kinderen (C en D) zijn zij uiteraard wel erfbelasting verschuldigd.

Sinds 2010: remigratie van de schenker leidt tot heffing bij de begiftigde

Een prima advies van de adviseur. Er is echter één adder onder het gras. In 2010 is de Nederlandse successiewet gewijzigd. Vóór 2010 was de woonplaats van de schenker ten tijde van de schenking nog bepalend. Op dat moment woonde opa in Spanje (meer dan 10 jaar). Door de wetswijziging is dit veranderd in de woonplaats van de schenker ten tijde van zijn overlijden. Indien opa (A) onverhoopt mocht remigreren naar Nederland, is Nederland zijn woonplaats bij zijn overlijden. De Nederlandse fiscus gaat dan bij overlijden van de zoon (B) – het ‘doorschuifmoment’ – de kleinkinderen (C en D) alsnog belasten voor een van opa (A)  verkregen schenking, welke schenking is belast met maar lieft 18% schenkbelasting, want dat is het tarief dat geldt voor schenkingen door een grootouder aan een kleinkind.

Conclusie/Advies

Degenen die vóór 2010 een dergelijke ‘slimme schenking’ hebben gedaan aan (klein)kinderen of andere personen, doen er goed aan deze schenkingsovereenkomst in samenspraak met de begiftigde te ‘repareren’ indien remigratie tot de mogelijkheden behoort.

11 januari 2018

mr. R.L. (Renato) Zanardi, notaris in Nederland en estate planner in Spanje

> SCHENKEN IN SPANJE – deel 4: de tweetrapsschenking

> SCHENKEN IN SPANJE – deel 3: onder voorwaarden of voorbehoud

> SCHENKING IN SPANJE – deel 2: de uitsluitings- en herroepingsclausule

> SCHENKING IN SPANJE – deel 1: inleiding