HET LEVENSTESTAMENT IN SPANJE – deel 1: inleiding

Deze week starten we met een tweede columnserie over een specifiek onderwerp. Deze tweede columnserie zal gaan over de werking van het levenstestament in Spanje. Vorige week zijn we gestart met het 1e deel (inleiding) van een columnserie over ‘Schenken in Spanje’. Op 19 oktober a.s. volgt het 2e deel van die serie. De komende maanden zal er derhalve maandelijks, en elkaar afwisselend, één column over schenken gaan en één column over het levenstestament in Spanje. Alle columns zijn uiteraard ook weer terug te lezen op deze website.

Inleiding

In Nederland is het levenstestament aan een geweldig opmars bezig. Uit het centraal levenstestamentenregister dat door de Nederlandse notariële beroepsorganisatie wordt beheerd blijkt dat het aantal jaarlijks gemaakte levenstestamenten is gestegen van 42.932 in 2014, tot 91.344 in 2016. Uiteraard heeft dit voor een belangrijk deel te maken met de vergrijzingstrend. Deze problematiek speelt niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. Iets waarvan we aan de Costa Blanca het zichtbare bewijs kunnen aanschouwen.

Waarom een levenstestament?

Het is een groot voorrecht om ouder te worden. Dat realiseren we ons pas bij het ouder worden. Maar ‘ouderdom komt met gebreken’. Die gebreken maken ons fragiel, kwetsbaar, afhankelijk, en mogelijk zelfs wilsonbekwaam. Voorkomen daarvan proberen we met alle macht, maar soms lukt dat niet. Hoe kan dan toch de regie worden gehouden in alle omstandigheden? Voor het beheer van je vermogen (administratie, financieel beheer), maar ook op persoonlijk vlak, of medisch gezien, kan een levenstestament een uitkomst bieden.

De eerdere columnserie over het levenstestament (2014; deel 1 tot en met 9)

>zie deel 1 van de bedoelde eerdere artikelenserie over het levenstestament!

Hierin kwam onder andere aan de orde: (1) De definitie van het levenstestament; (2) De verhouding met het wettelijke alternatief via de rechter (‘De tutor’ in Spanje enerzijds; Het bewind, de curatele, en het mentorschap in Nederland anderzijds); (3) De achtergronden bij de problematiek van de wilsonbekwaamheid en haar verschillende verschijningsvormen; (4) De inhoudelijke onderdelen van de akte ‘het levenstestament’ en hoe daarbij controle kan worden ingebouwd, én (5) de verschillen tussen Spanje en Nederland. De 9 delen van deze columnserie uit 2014 zijn nog altijd actueel. Alle delen staan op deze website.

Hoe en voor welke situaties kan een levenstestament in Spanje een uitkomst bieden?

Uiteraard kan gedacht worden aan vormen van wilsonbekwaamheid (en daardoor handelingsonbekwaamheid). Maar ook als door lichamelijke gebreken of anderszins bepaalde zaken niet (meer) zelf kunnen worden geregeld. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het eenvoudigweg ouder worden in een steeds complexer wordende maatschappij. Ouderen kunnen het dan als prettig ervaren dat iemand helpt of het een en ander kan overnemen. Voor een goed levenstestament dat voorziet in ál deze situaties is in de éérste plaats van belang om te weten wat gewenst is of gepast. Dit geldt voor de persoon zelf, maar ook voor de mensen dichtbij hem/haar.

Waarom juist een levenstestament in Spanje?

Een Nederlander die bezit heeft in Spanje heeft te maken met de regels en wetten in dat land. Woont hij of zij permanent in Spanje, dan zal bij uiteindelijk intredende wilsonbekwaamheid de weg gevolgd moeten worden naar de Spaanse rechter. Deze zal uiteindelijk een zogenaamde ‘tutor’ benoemen (het Spaanse equivalent van de Nederlandse beschermingsbewindvoerder of curator) als wettelijk vertegenwoordiger van de wilsonbekwame. Vooral voor een buitenlander in Spanje verloopt het traject richting een dergelijke benoeming echter traag en moeizaam. Woont de wilsonbekwame daarentegen gewoon in Nederland, maar zijn er eigendommen in Spanje, dan zal de in Nederland benoemde bewindvoerder in Spanje namens de onbekwame moeten kunnen handelen. Ook dat werpt de nodige bureaucratische obstakels op. Officiële documenten moeten grensoverschrijdend worden uitgewisseld en begrepen, hetgeen zelden soepel verloopt. Een levenstestament kan dit alles voorkomen. Het notariële levenstestament bestaat uit een volmacht aan iemand die door de wilsonbekwame (toen hij nog wilsbekwaam was) zelf is aangewezen. Die volmacht bevat alle bevoegdheden die nodig zijn om namens de wilsonbekwame te kunnen optreden. Met het notariële afschrift van die akte kan de gevolmachtigde zich direct als zodanig legitimeren. Daarmee kan hij snel en efficiënt handelen, zodat ook financieel misbruik kan worden voorkomen. Vooral dat laatste is in Spanje geen overbodige luxe.

Praktijkvoorbeelden

Uit onze praktijk weten wij dat mensen moeite hebben met zich voor te stellen in welke situaties een levenstestament concreet een uitkomst kan bieden. Daarom zullen we in de volgende columns diverse sprekende cases schetsen. Daaruit blijkt welke regelingen kunnen worden getroffen in een levenstestament en hoe de feitelijke gang van zaken is bij gebruik daarvan door de aangewezen gevolmachtigde.

28 september 2017

mr. R.L. (Renato) Zanardi, notaris in Nederland en estate planner in Spanje

Zie ook:

> LEVENSTESTAMENT – deel 2: verkoop Spaanse woning en wilsonbekwaamheid

> LEVENSTESTAMENT – deel 3: méér dan een volmacht

> LEVENSTESTAMENT – deel 4: rekening en verantwoording 

> LEVENSTESTAMENT IN SPANJE – deel 5: estate planning

> LEVENSTESTAMENT IN SPANJE – deel 5: estate planning II (vervolg)

> LEVENSTESTAMENT IN SPANJE – deel 5: estate planning III (vervolg)