(7/16) NALATENSCHAPSPLANNING MET EEN NEDERLANDS TESTAMENT

(subtitel:) omzeilen van de legitieme portie ten behoeve van nalatenschapsplanning.

In de delen 1 tot en met 6 schreef ik vooral over de invloed van de wet op de erfenis. Daarbij passeerden het Spaanse en Nederlandse wettelijke erfrecht de revue. In dit deel (deel 7) verken ik de mogelijkheden om juist af te wijken van die wet, daar waar dit in een concrete situatie gunstig of gewenst kan zijn. De Nederlandse wet is namelijk grotendeels niet ‘dwingend’. Ik ga het in dit deel vooral hebben over de mogelijkheden die een testament hiertoe biedt.

Testamentaire planning ‘vanuit’ een huwelijksgemeenschap

Wegens het grote belang eerst nog even een korte terugblik op deel 6/16  waarin werd stilgestaan bij de voordelen van het hebben van een huwelijksgemeenschap. Na het overlijden van de eerste echtgenoot kan in dat geval namelijk worden vastgesteld – alsware het een echtscheiding – welke concrete bezittingen aan de overleden echtgenoot (de nalatenschap) worden toegerekend en welke niet. Daarmee kunnen de gewenste bezittingen binnen de invloedssfeer van het ‘slimme’ testament van de overleden echtgenoot worden gebracht. En met dat ‘slimme’ testament kunnen die bezittingen weer zodanig worden verdeeld onder meerdere erfgenamen (in plaats van slechts aan de langstlevende echtgenoot) dat met méér ‘spreiding’ (en dus een lager erfbelastingtarief per erfgenaam) en méér erfbelastingvrijstellingen (die van alle erfgenamen) minder erfbelasting hoeft te worden betaald.

Andersom kunnen op die manier specifieke bezittingen die men pertinent niet in de nalatenschap wil hebben (omdat ze dan belast zouden worden met Spaanse successierecht/erfbelasting) juist volledig aan de langstlevende echtgenoot worden toegerekend als dit gunstiger is of beter uitkomt.

Het creëren of wijzigen van een huwelijksgemeenschap vergt slechts een notariële akte. Wel dient dan ook gelet te worden op de fiscale gevolgen die de daardoor veroorzaakte vermogensverschuivingen tussen echtgenoten mogelijk als consequentie hebben. Met andere woorden: een supermiddel om de wettelijke regels ‘bij te sturen’ in de gewenste richting ten behoeve van juridische nalatenschapsplanning (wat vererft en wat niet? wie erft wat?), en fiscale nalatenschapsplanning (wie betaalt erfbelasting? waar? hoeveel? en wanneer?).

lees meer over dit onderwerp (1)

lees meer over dit onderwerp (2)

Plannen met een testament

Het testament is het meest bekende instrument als het gaat om het ‘plannen’ van de nalatenschap. Lees ook  deel 1/16. Met een testament kan echter niet worden afgeweken van de ‘dwingende’ wetsbepalingen. Deze dwingende wetsbepalingen vormen de grenzen van de testamentaire ‘bewegingsvrijheid’. De belangrijkste grenzen worden gevormd door de regels betreffende de ‘legitieme portie´. Zowel de Spaanse als de Nederlandse wet kent een of meer legitieme porties.

Verschillen tussen de Spaanse en Nederlandse legitieme portie

Een legitieme portie is een wettelijk vastgestelde minimum-aanspraak die niet kan worden geschonden door middel van een testament. De Spaanse erfwet kent twee bloedverwanten die recht hebben op een legitieme portie: kinderen van de overledene, én – als de overledene geen kinderen heeft – zijn ouders. De Nederlandse erfwet kent slechts het kind als ‘legitimaris’.

Er zijn nog andere verschillen, maar de belangrijkste is wel het feit dat de Spaanse wet de legitimaris een eigendomsaandeel geeft in alle nalatenschapsgoederen, terwijl de Nederlandse legitieme portie slechts recht geeft op een bedrag in geld. Een onterfd kind kan op grond van Nederlands recht dus nooit – ook niet door een beroep op zijn legitieme portie – alsnog mede-eigenaar worden van de bezittingen van zijn overleden ouder. Daarmee is hij buiten spel gezet voor wat betreft de verdeling van die bezittingen. Dit in tegenstelling tot de Spaanse legitimaris die gewoon samen met de wel benoemde erfgenamen aan de verdelingstafel zit, en daarbij uiteraard probeert voor zichzelf het onderste uit de kan te halen.

Bijna even belangrijk is voorts het feit dat de Spaanse legitieme portie in beginsel direct opeisbaar is. De langstlevende echtgenoot moet dus onmiddellijk uitkeren. De Nederlandse legitieme portie kan daarentegen niet-opeisbaar worden gemaakt, mits dit gebeurt via een specifieke bepaling in het testament, en alléén als dit dient om de langstlevende echtgenoot te beschermen. Deze nuance wordt in Spaanse testamenten om de haverklap vergeten. De langstlevende echtgenoot wordt daarin weliswaar vaak tot enig erfgenaam benoemd, maar de bepaling waarmee de legitieme portie van kinderen niet-opeisbaar wordt gemaakt is vaak niet opgenomen.

Conclusies

De Nederlandse wet geeft Nederlanders veel meer ruimte om de bezittingen naar eigen inzicht te verdelen, en kinderen voorlopig buiten spel te zetten. Daarom kan naar Nederlands erfrecht een écht langstlevende testament worden gemaakt, en naar Spaans erfrecht niet. Wel moeten dan de juiste woorden in het testament zijn opgenomen. Weet goed wie uiteindelijk die woorden in uw testament zet. Er hangt zoveel van af!

Ook het gebruikmaken van de testamentaire bewegingsvrijheid die het Nederlands erfrecht geeft om door middel van het testament erfbelasting (successierecht) te besparen of uit te stellen tot een geschikter moment is het werk van een specialist. Het hebben van deze mogelijkheden kan van groot belang zijn voor de achterblijver(s). Wie weet immers hoe de fiscale wetgeving in het desbetreffende deel van Spanje luidt als het overlijden daar is. Een specialist is iemand die niets anders doet dan dit, en niet iemand die van alles doet. De laatstbedoelde categorie adviseurs weten namelijk vaak niet wat zij niet weten van dit vakgebied. > lees meer hierover

>lees het laatste nieuws over de wijzigingen in de erfbelasting aan de Costa Blanca

>lees het laatste nieuws over de wijzigingen in de erfbelasting aan de Costa del Sol

>lees nu het volgende artikel in deze artikelenreeks

15-12-2016/update 21-01-2017

R.L. (Renato) Zanardi,notaris in Nederland en estate planner in Spanje