Samenlevingsvormen – huwelijk, geregistreerd partnerschap of samenwonen

Het wel of niet bestaan van een huwelijk kan enorm relevant zijn bij bezit in Spanje, zowel juridisch als fiscaal.

Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap is het zeer van belang welke nationale regels op het vermogen van de partners van toepassing is. Dat is erg eenvoudig. Indien de echtgenoten/partners beiden de Nederlandse nationaliteit bezitten is het Nederlandse recht bepalend voor de rechtsgevolgen. Dit geldt ongeacht of de echtgenoten/partners in Nederland of in Spanje wonen.

Huwelijksvermogensrecht en erfrecht zijn derhalve vergelijkbaar op dit punt, met dien verstande dat een rechtskeuze hiervoor niet altijd noodzakelijk is. Een dergelijke rechtskeuze is in het geval van een huwelijk wel aan te bevelen zodra men 10 jaar of meer permanent in Spanje woonachtig is, of indien één van de echtgenoten geen Nederlander is. Een dergelijke rechtskeuze dient in een notariële akte te zijn vastgelegd.

Het op het vermogen van de echtgenoten/partners toepasselijke huwelijksvermogensrecht is van fundamenteel belang voor de omvang en samenstelling van de nalatenschap bij overlijden van een van de echtgenoten. Het huwelijksvermogensrecht dat geldt tussen de echtgenoten is daarmee voor de Nalatenschapsplanning minstens even belangrijk als het testament. Veel testamentadviseurs in Spanje kijken echter nauwelijks naar de huwelijksvoorwaarden die echtgenoten ooit hebben gemaakt, en zien huwelijksvoorwaarden niet als ‘tool’ voor Nalatenschapsplanning. Dit geldt evenzeer voor partnerschapsvoorwaarden of een samenlevingsovereenkomst. Zij weten te weinig van de specifieke regelingen die in deze contracten kunnen zijn opgenomen met het oog op het overlijden van een echtgenoot/partner. Ook zijn zij niet op de hoogte van de eigenaardigheden van de Nederlandse algehele (huwelijks)gemeenschap die automatisch geldt tussen Nederlandse echtgenoten als zij voorafgaande aan het uitspreken van het ja-woord géén akte van huwelijksvoorwaarden hebben getekend. Door een gebrek aan kennis op dit vlak kan het effect van een overlijden totaal anders zijn dan hetgeen op basis van het geadviseerde testament was voorgespiegeld.

Algehele gemeenschap van goederen

Nederlanders trouwen nog steeds automatisch in algehele gemeenschap van goederen, tenzij zij voorafgaande aan het uitgesproken ja-woord een notarieel huwelijksvoorwaarden contract hebben getekend waarin van deze hoofdregel wordt afgeweken.

Echtgenoten die in algehele gemeenschap van goederen zijn gehuwd hebben niet alleen alle bezittingen samen, maar ook alle schulden, ongeacht of zij in Nederland wonen of in Spanje. Het Spaanse huwelijksvermogensrecht – dat een dergelijke vorm van (algehele) huwelijksgemeenschap niet kent – is volledig irrelevant als beide echtgenoten de Nederlandse nationaliteit bezitten. U kunt zich voorstellen dat Spaanse autoriteiten (zoals de Spaanse notaris en fiscus) niet bekend zijn met de specifiek Nederlandse regels die hiervoor gelden, maar vooral ook niet met de specifieke mogelijkheden die een Nederlandse algehele huwelijksgemeenschap kan bieden in het kader van de Nalatenschapsplanning en nalatenschapsafwikkeling. Door gebruik te maken van die mogelijkheden kan de langstlevende van een echtpaar met een tweede woning in Spanje – mits aan bepaalde nadere voorwaarden is voldaan – geholpen worden met een volledig van Spaanse erfbelasting vrijgestelde verkrijging van de Spaanse woning. Een machtig instrument, vooral als het gaat om een kostbare tweede woning in een regio van Spanje waar de erfbelastingvrijstellingen zeer beperkt zijn, zoals in Andalusië. Het betreft geen instrument dat zijn oorsprong volledig vindt in de Nederlandse regels op het gebied van het huwelijksvermogens- en erfrecht, maar ook niet iets dat sec voortvloeit uit de Spaanse fiscale regels. Het betreft een héél erg typisch gevolg van het samenspel van deze twee wetgevingen. Het is iets wat u heel waarschijnlijk nooit zult weten als u niet bij ons langskomt voor advies. Onze adviseurs kunnen hier het verschil voor u maken!

Huwelijksvoorwaarden/Partnerschapsvoorwaarden/Samenlevingscontract

Als echtgenoten een huwelijksvoorwaardencontract hebben opgesteld zijn de hierin opgenomen bepalingen doorslaggevend voor de vraag welke bezittingen, schulden of ‘waarden’ tot de nalatenschap van de overleden echtgenoot behoren.

Voor ‘geregistreerde partners’ geldt in beginsel exact hetzelfde. Een geregistreerd partnerschap is in Nederland volledig gelijkwaardig aan een huwelijk. Er wordt dan gesproken van ‘partnerschapsvoorwaarden’ in plaats van huwelijksvoorwaarden. Maar let op! Een geregistreerd partnerschap wordt alleen in Nederland erkend. Zie ook de Tip hieronder.

In Nederland is een samenlevingscontract essentieel om te bereiken dat de langstlevende partner dezelfde juridische en fiscale faciliteiten krijgt als een echtgenoot, te weten: (1) volledige langstlevende bescherming tegen aanspraken van de kinderen (2) een erfbelastingvrijstelling die even groot is als de royale erfbelastingvrijstelling die in Nederland geldt voor de langstlevende echtgenoot, én (3) toepassing van het laagste erfbelastingtarief, zoals dat ook geldt bij vererving tussen echtgenoten, voor het geval de partner méér erft dan de zojuist genoemde vrijstelling. De onder (1) bedoelde juridische faciliteit werkt ook als de partners in Spanje wonen. Fiscaal (2 en 3) heeft een samenlevingscontract in de meeste autonome regio’s van Spanje geen enkel effect. Zie ook de Tip hieronder.

Onze advisering m.b.t. het huwelijks- of partnerschapsvermogen

Door het maken van specifieke huwelijksvoorwaarden, of het nalaten danwel opheffen daarvan, kan de omvang en samenstelling van uw nalatenschap op voorhand worden beïnvloed. Ook dat is ‘Estate Planning’! Zo kunnen huwelijksvoorwaarden bepalend zijn voor hetgeen een stiefkind erft of voor hetgeen een onterfd kind uiteindelijk maximaal kan ontvangen door een beroep te doen op zijn of haar legitieme portie.

Ook fiscaal is het belang van huwelijksvermogensrechtelijke planning enorm voor Nederlanders met bezit in Spanje! Maar het is wel opletten geblazen: trouwen, het opstellen of opheffen van huwelijksvoorwaarden kan vermogensverschuivingen veroorzaken tussen de echtgenoten. Deze vermogensverschuivingen kunnen belastbaar zijn in Spanje.