WAT WORDT IN SPANJE VERSTAAN ONDER NALATENSCHAPSAFWIKKELING? (Deel 2)

In het eerste deel van dit artikel lag de nadruk op de meest voor de hand liggende doelstelling van de afwikkeling in Spanje in een standaardgeval. Maar wat is een standaardgeval? Als voorbeeld heb ik de situatie genoemd van een echtpaar, in algehele gemeenschap van goederen gehuwd, waarvan de man overlijdt die een standaard langstlevende testament had en zijn echtgenote en twee kinderen als erfgenamen achterlaat. Die doelstelling is dan op het eerste gezicht slechts het op naam van de langstlevende echtgenote stellen van alle Spaanse bezittingen. De Spaanse notaris wordt hiervoor ingeschakeld. In dit artikel en de volgenden behandel ik wat er voor het bereiken van die doelstelling nodig is, maar maak ik hier en daar al opmerkingen die aangeven dat het nog maar de vraag is of het altijd een standaard geval is. De enige die dit kan beoordelen is de Nederlandse notaris.

Het eerste contact met een begeleider

Dit eerste contact kan natuurlijk op verschillende manieren plaatsvinden. Velen hebben de neiging om meteen naar hun gestor te rennen of naar een lokale Spaanse notaris, omdat ze denken dat het een specifiek Spaanse problematiek betreft. Niets is minder waar. De juiste start is een bezoek aan een Nederlandse notaris, aangezien in 9 van de 10 gevallen de Nederlandse en niet de Spaanse wet van toepassing is op de vererving. Met inachtneming van de Nederlandse wet én het testament stelt hij de rechtsposities van de echtgenote en kinderen vast. Aangezien het ‘zijn wet’ is en ook de beschikkingen in het testament hierop zijn gebaseerd, doet men er verstandig aan hem vanaf het begin de regie in handen te geven om te voorkomen dat pas achteraf blijkt dat de ogenschijnlijke standaardsituatie een geval is dat vooraf extra aandacht had verdiend.

De verklaring van erfrecht

De Nederlandse notaris moet liefst op enige Spaanse ervaring kunnen bogen. Met name: (1) de praktische bijzonder- en eigenaardigheden die men bij de afwikkeling in Spanje kan tegenkomen, én (2) de Spaans-regionale erfbelastingvrijstellingen, moet hij kennen. Als aan die voorwaarde is voldaan is hij – vooral wegens zijn grote kennis van het Nederlands erfrecht – het meest geschikt om achter het stuur plaats te nemen en de definitieve route uit te stippelen. In nauw overleg met de overige betrokkene(n). In de meest optimale route wordt rekening gehouden met alles wat daarbij relevant kan zijn, zoals het overlijden van een eerdere echtgenoot of echtscheiding, de huidige verhoudingen binnen het gezin, mogelijke scenario’s in de toekomst, de erfbelasting in Spanje én Nederland (en vooral de combinatie hiervan), omstandigheden van individuele erfgenamen etc. etc. Zowel een negatief of heel erg laag vermogen als een heel erg groot vermogen kunnen reden zijn voor een andere route dan de gestor/advocaat of notaris in Spanje standaardmatig voorspiegelt.   Ook bij een ogenschijnlijk standaardgeval zijn altijd alternatieve routes mogelijk, maar is de verklaring van erfrecht eenmaal opgemaakt, dan is er in beginsel geen weg meer terug.

De overige benodigde informatie

Allereerst natuurlijk het laatste testament. Aangezien veel Nederlanders met Spaans bezit – overigens volledig onterecht – worden overgehaald om (ook) een testament in Spanje te tekenen, dient de Nederlandse notaris (ook) het Spaanse testamentenregister te (laten) raadplegen. De gegevens en verwantschap van de erfgenamen kan de Nederlandse notaris vaak rechtstreeks (en digitaal) uit het Nederlandse bevolkingsregister halen.

Vermogensoverzicht

Een goed advies is onmogelijk indien de adviseur niet allereerst gevraagd heeft om een vermogensoverzicht in hooflijnen. De omvang van het vermogen is niet altijd maatgevend voor de problematiek. Zowel een negatief of heel erg laag vermogen als een heel erg groot vermogen kunnen reden zijn voor een andere route dan de gestor/advocaat of notaris in Spanje standaardmatig voorspiegelt. Voor laatstgenoemden bestaat nalatenschapsafwikkeling slechts uit het op naam stellen van de Spaanse bezittingen. Verder rijkt hun advies-horizon niet. Het afwegen van de verschillende mogelijke routes behoort niet tot hun opdracht en expertise. Dit terwijl bijvoorbeeld de wijze waarop de nalatenschap van de eerstoverleden echtgenoot wordt afgewikkeld, enorm bepalend kan zijn voor de uiteindelijke nalatenschap van de langstlevende echtgenoot, en de financiële en fiscale gevolgen daarvan.

Boedelvolmacht

Als er meerdere erfgenamen zijn is het praktisch als één van de erfgenamen een volmacht krijgt van de anderen. U begrijpt wel dat niet in alle gevallen tot de mogelijkheden behoort. Denk aan een ruzieboedel. Voor die gevallen is het van belang dat het testament een executeursbenoeming bevat. De executeur of erfgenamen kunnen zich vervolgens  op grond van een volmacht in Spanje laten vertegenwoordigen door een vertrouwde partij, bijvoorbeeld als het gaat om het opvragen van belangrijke stukken, maar wellicht uiteindelijk ook voor het ondertekenen van de tenaamstellingsakte bij de Spaanse notaris. Die volmacht moet in dat geval wel de notariële vorm hebben en ook de Spaanse tekst te bevatten.  Er zijn Nederlandse notariskantoren die dergelijke volmachten opstellen, én ook in staat zijn om als gevolmachtigde op te treden in Spanje. Zorg er altijd voor dat de gevolmachtigde de grenzen kent waarbinnen hij mag acteren. Als die grenzen duidelijk zijn, kan er met een algemene volmacht worden gewerkt, aangezien een dergelijke volmacht in Spanje het beste werkt. Die grenzen kunnen – in geval van een professionele partij –  worden geformuleerd in een gedetailleerde opdrachtbevestiging. Dit is niet alleen fijn voor de volmachtgever. Ook de gevolmachtigde, mits dit een serieuze partij is, zal dit willen. Is dat niet het geval dan heeft die partij de schijn tegen.

Tot de volgende keer!

1 juni 2017

mr. R.L. Zanardi, notaris in Nederland en estate planner in Spanje