Valenciaanse erfbelastingvrijstelling lager – fiscaal langstlevende testament

Er is pas sprake van een echt langstlevende testament als de langstlevende echtgenoot, zonder bemoeienis van kinderen, stiefkinderen, of schoonkinderen, alle bezittingen op zijn of haar naam kan stellen, inclusief de Spaanse woning, en zo min mogelijk geld hoeft uit te geven naar aanleiding van het overlijden van de echtgenoot. Niet alleen moet worden voorkomen dat de echtgenoot de erfdelen moet uitkeren aan de kinderen, maar ook dat er (veel) erfbelasting (successierecht) aan de fiscus moet worden betaald. Een goed langstlevende testament is derhalve ook een fiscaal langstlevende testament.

Het enige echte langstlevende testament voor in Spanje

Residente Nederlandse echtgenoten (zij die hun ‘gewone verblijfplaats’ in Spanje hebben) kunnen pas vertrouwen op een perfecte juridische langstlevende-bescherming mits zij beschikken over een modern Nederlands langstlevende-testament met daarin een ‘rechtskeuze’ voor Nederlands recht. Zonder deze rechtskeuze zal, in plaats van het Nederlandse erfrecht, het Spaanse erfrecht van toepassing zijn op de nalatenschap van de overleden echtgenoot. In dat geval verliest het langstlevende-testament al zijn beschermende kracht. Het is dan geen echt langstlevende-testament meer, óók niet ten aanzien van het bezit dat in Nederland is gelegen (!). Als het Spaanse erfrecht van toepassing is, geldt dit namelijk ook voor al het bezit buiten Spanje.

Advies dus: geen langstlevende testament zonder rechtskeuze voor Nederlands erfrecht!

Het èchte langstlevende testament: juridisch dik in orde; maar hoe zit het fiscaal?

Maar is de langstlevende echtgenoot met een echt langstlevende-testament naar Nederlands recht ook fiscaal voldoende beschermd tegen een (te) hoge erfbelastingheffing (successierecht)? Deze vraagt behoeft een genuanceerd antwoord.

Met een echt langstlevende testament is de langstlevende in Spanje fiscaal gezien de enige erfgenaam. Dit geldt ook als de kinderen krachtens het testament tot mede-erfgenamen zijn benoemd. Zie onze website www.erfrechtinspanje.nl voor meer informatie.

Gevolg: de gehele nalatenschap, en dus ook vermogen in Nederland of in een ander buitenland, wordt bij de langstlevende in de Spaanse erfbelastingheffing betrokken. Het sterk progressieve Spaanse erfbelastingtarief zorgt dan in beginsel voor een véél hogere erfbelastingheffing dan in het geval ook de kinderen fiscaal zouden worden geacht hun deel te erven. De royale erfbelastingvrijstelling die in de autonome regio Valencia (Costa Blanca) gold bracht tot nu toe redding voor de langstlevende echtgenoot. Deze hoefde dan namelijk slechts 1% van de berekende erfbelasting daadwerkelijk naar de Spaanse fiscus over te maken. De fiscale nalatenschapsplanning beperkte zich in die gevallen daarom slechts tot de ´2e ronde´ (de erfbelasting die verschuldigd is bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot, het besparen van erfbelasting ten behoeve van de kinderen dus).

De Valenciaanse residentenvrijstelling is verlaagd/gewijzigd per 6 augustus 2013

De Valenciaanse korting op ‘de quote’ (het erfbelastingbedrag dat resulteert na het van de grondslag aftrekken van de persoonlijke vrijstelling én toepassing van de tarieftabel op het restant) is per 6 augustus jl. verlaagd van 99% naar 75%. De persoonlijke vrijstelling is echter verhoogd van 40.000 naar 100.000 euro mits de erfenis van de residente erfgenaam niet hoger is dan 400.000 euro. Met andere woorden: geen vuiltje aan de blauwe lucht voor de langstlevende echtgenoot met een langstlevende testament naar Nederlands recht indien het in Spanje belastbare deel van de nalatenschap onder de 100.000 ligt. Bij nalatenschappen tot 400.000 zal de erfbelasting wellicht nog meevallen, maar daarboven worden aanvullende maatregelen toch snel erg wenselijk. Te meer omdat de mogelijkheid aanwezig blijft dat de korting op de quote verder verlaagd zal worden in de toekomst. Het niet opgeven van buitenlands vermogen in de Spaanse erfbelastingaangifte is overigens – sinds de maatregelen van eerder dit jaar – geen optie meer.

Conclusie – het fiscale langstlevende testament

Er zijn best veel redelijk vermogende Nederlanders die tijdelijk of permanent aan de Costa del Sol verblijven. Hun vermogen is daarbij vaak voor een substantieel deel geïnvesteerd ‘in de stenen’ (hoofdwoning in Spanje; o.g. in Nederland) of in een onderneming. Liquide middelen zijn vaak slechts beperkt aanwezig. Een forse Spaanse erfbelastingaanslag bij overlijden van een echtgenoot komt dan erg ongelegen. Verkopen van ‘de stenen’, vooral als dat snel moet, leidt tot nóg meer kapitaalvernietiging. We hebben het dan snel over tienduizenden of zelfs honderdduizenden euro’s. Met recht doodzonde.

Testamentaire methoden maken het mogelijk om de Spaanse erfbelasting sterk te beperken, allereerst door ervoor te zorgen dat de nalatenschap fiscaal gezien niet slechts aan de langstlevende echtgenoot, maar ook aan de overige erfgenamen (de kinderen of kleinkinderen) wordt geacht toe te komen. Daarbij is het de kunst de waardeverdeling tussen de langstlevende echtgenoot en de (klein)kinderen zodanig te kunnen vaststellen dat optimaal gebruik wordt gemaakt van alle beschikbare vrijstellingen/kortingen. Afstemming op de vrijstelling van de eerste 100.000 euro, de 75%-korting op de quote over het resterende bedrag (tot 400.000 euro), en de andere kleinere vrijstellingen maken een fiscaal testament de moeite waard. Het testament mag daardoor echter nooit het karakter van een ècht langstlevende-testament verliezen. Dat is best lastig. Dit vereist aanvullende aandacht: aanvullende clausules in de tekst, en daarna extra aandacht bij de uitvoering van het testament als het overlijden een feit is. De besparing is vaak een veelvoud van de kosten die aan het opstellen en uitvoeren van een dergelijk fiscaal langstlevende-testament zijn verbonden.

mr. R.L. (Renato) Zanardi, notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum 18 september 2013*

*geactualiseerd naar aanleiding van uitspraak Europees Hof van Justitie september 2014 (gelijke behandeling residente en niet-residente erfgenamen, ongeacht de woonplaats van de erflater) en de invoering van de Europese erfrechtverordening op 17 augustus 2015.