VAARWEL GEMEENSCHAP VAN GOEDEREN!  – GEVOLGEN VOOR ESTATE PLANNING (Deel 2)

Vorige week schreef ik een inleiding over de in Nederland op stapel staande wetswijziging op het gebied van het huwelijksvermogensrecht, en de mogelijke fiscale gevolgen bij nalatenschapsafwikkeling. Het anticiperen hierop behoort tot het vakgebied van de ‘estate planning’. In deze column ga ik dieper in op enkele gevolgen voor dit vakgebied. De geïnteresseerde lezer wordt geadviseerd ook deel 1 te lezen (zie www.erfrechtinspanje.nl, onder ‘onlangs toegevoegd tot ons archief’).

Belang voor de estate planning van de ouders.

Zoals opgemerkt in deel 1 zorgt een huwelijksgemeenschap voor progressievoordeel bij de vererving van ouders op kinderen. Een beperkte huwelijksgemeenschap geeft dus een beperkt voordeel. Johan Cruyff zou het gezegd kunnen hebben! Nu is het hoogstwaarschijnlijk zo dat voor huwelijken zonder huwelijksvoorwaarden, gesloten vóór de wetswijziging, de algehele gemeenschap van goederen gehandhaafd blijft. Zij die echter vroeger huwelijksvoorwaarden hebben gemaakt en (om fiscale redenen) onder de nieuwe wet willen overgaan tot het opheffen daarvan, krijgen wel met de nieuwe beperkte huwelijksgemeenschap te maken in plaats van met de (gunstigere) algehele gemeenschap.

Huwelijksvoorwaarden inhoudende een algehele gemeenschap

Hoogstwaarschijnlijk kan dit opgelost worden door in huwelijksvoorwaarden (!) op te nemen dat echtgenoten voortaan gehuwd willen zijn in algehele gemeenschap van goederen. Of dit fiscaal goed gaat is nog maar de vraag. Bij gebreke van een fiscale paragraaf in het wetsontwerp tasten wij hieromtrent nog in het duister.

Schenkbelasting in Nederland

Overstappen van huwelijksvoorwaarden naar algehele gemeenschap van goederen veroorzaakt vaak een ‘gratis’ vermogensverschuiving van de ene naar de andere echtgenoot. Deze wordt thans niet belast met schenkbelasting. Dit heeft te maken met het ‘teruggaan’ naar de wettelijke standaard. Zodra de wettelijke standaard is veranderd in een beperkte huwelijksgemeenschap, betekent het overstappen van ‘oude’ huwelijksvoorwaarden naar de oude vertrouwde algehele gemeenschap dat men een stap verder gaat dan de nieuwe standaard. De grotere vermogensverschuiving die hiervan het gevolg kan zijn, zal mogelijk worden belast met schenkbelasting. Advies: laat bekijken of een overstap naar de algehele gemeenschap van goederen gunstig is voor u.  Zo ja, hef uw huwelijksvoorwaarden op vóórdat de nieuwe wet in werking treedt!

Schenkbelasting in Spanje

Opheffing van huwelijksvoorwaarden door echtgenoten met bezit in Spanje is altijd riskant en moet goed bekeken worden. Reden: de Spaanse fiscus belast elke vermogensverschuiving met betrekking tot in Spanje gelegen bezittingen met schenkbelasting, ook al betreft het een ‘teruggaan’ naar de Nederlandse wettelijke standaard. Dit is iets wat de doorsnee Nederlandse notaris zich helaas vaak niet realiseert.

Belang voor de estate planning van ouders én kinderen

Voor de estate planning van de kinderen zelf is het eigen huwelijksgoederenregiem van belang, én het testament van de ouders. Ouders willen de erfenis exclusief bij het kind voor het geval het kind gehuwd is of zal huwen in algehele gemeenschap van goederen. Oplossing: de zogenaamde uitsluitingsclausule. Door deze clausule in het testament op te nemen beschermen ouders hun kind tegen echtscheiding. Het kind wil de erfenis echter wél in de huwelijksgemeenschap indien zijn huwelijk eindigt door overlijden in plaats van echtscheiding. Hiertoe wordt de uitsluitingsclausule tegenwoordig ‘versoepeld’ zodat hij niet werkt bij overlijden van een gehuwd kind.

Gecombineerde estateplanning van ouders en kinderen onder de nieuwe wet

Is het kind gehuwd onder de (nieuwe) beperkte gemeenschap, dan blijven erfenissen daar sowieso buiten (zie deel 1). Een uitsluitingsclausule is dan overbodig. Wil het kind dat de erfenis juist wel tot zijn beperkte huwelijksgemeenschap behoort, dan neemt hij in een akte van huwelijksvoorwaarden een zogenaamde insluitingsclausule op. De insluitingsclausule van het kind in zijn huwelijksvoorwaarden, en de uitsluitingsclausule in het testament van de ouders, moeten op elkaar worden afgestemd. Heeft het kind geen huwelijksvoorwaarden en dus geen insluitingsclausule, dan kunnen de ouders overwegen in hun testament een deel van hun nalatenschap ‘voorwaardelijk’ te vermaken aan hun schoonkind, zodanig (voorwaardelijk) dat de vererving aan het schoonkind géén doorgang vindt als het huwelijk tussen het kind en het schoonkind toch eindigt door echtscheiding. Genoeg stof tot nadenken dus!

R.L. (Renato) Zanardi,notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum 6 mei 2016