TESTAMENT NAAR NEDERLANDS RECHT MAKEN. IN NEDERLAND OF IN SPANJE? (DEEL 2)

Één column was niet genoeg voor het genuanceerde antwoord dat deze vraag verdient. Vandaar dit tweede deel. (Lees eerst deel 1: klik hier).

(vervolg:)

3 – 1

In Deel 1 hield ik een score bij van argumenten pro en contra. In Deel 1 was de ‘ruststand’ 3 – 1 in het voordeel van ‘testament tekenen in Nederland’. Een testament in Spanje mist belangrijke waarborgen. De testateur die persé zijn testament in Spanje wenst te tekenen dient zelf voor deze waarborgen te zorgen.

Standaardisatie

Standaardisatie is slechts voor een deel een waarborg. Zij die zelf geen Nederlandse notaris zijn maken gebruik van standaard modelteksten, ooit correct opgesteld door een Nederlandse notaris, met daarin regelingen opgenomen voor de meest voorkomende situaties. Eenmaal vertaald door een vertaler, wordt deze tekst gebruikt voor elk concreet geval dat ‘voldoende’ overeenkomsten lijkt te vertonen met de situatie die de oorspronkelijke opsteller van de modeltekst beoogde te regelen.

Commercie: “in het standaardmodel praten”

De vraag is echter of tijdens het voorgesprek de juiste vragen zijn gesteld. Zijn bepaalde aspecten niet onbewust onbesproken gelaten? Óf juist bewust onbesproken gelaten om vooral de illusie te laten voortbestaan dat de gebruikte modeltekst geschikt is voor het desbetreffende concrete geval? Het ‘in het model praten van de cliënt’ is een veel voorkomend fenomeen als commerciële aspecten (zoals winstmarge) relevant worden. Maatwerk loopt qua kosten voor de adviseur namelijk snel uit de hand, vooral als deze zelf de kennis niet in huis heeft en hiervoor een externe professional moet inschakelen.

Commercie: de Spaanse notaris is lekker goedkoop

Spaanse notarissen hanteren lage (wettelijk vastgestelde) tarieven voor testamenten. Reden en oorzaak hiervan zijn gelijkluidend. Er is relatief weinig aandacht voor dit deel van het vak. Indien buitenlands erfrecht van toepassing is verklaart de Spaanse notaris zich bovendien vaak niet aansprakelijk (zie deel 1 van deze column). Naar Nederlandse maatstaven zou dit tuchtrechtelijk verwijtbaar zijn, omdat aantoonbaar de knowhow ontbreekt. Hij is immers niet in Nederland op school geweest.

Het moge duidelijk zijn dat de adviseur die zelf geen Nederlandse notaris is, maar zichzelf goed genoeg vindt om te adviseren, zijn cliënt naar een Spaanse notaris stuurt teneinde ‘zijn’ testamenten op ‘notarieel papier’ te krijgen. Een Nederlandse notaris zal namelijk – zéker als hij die cliënt niet eerder sprak – alsnog ‘de juiste vragen’ gaan stellen (zie deel 1) vóórdat hij tot ondertekening over gaat. Bovendien berekent hij een hogere prijs voor zijn inschakeling, zodat de winstmarge van de adviseur die hem inschakelt snel dreigt weg te smelten als sneeuw voor de Spaanse zon.

Het belangrijkste argument: de Spaanse fiscus

Als het testament in Spanje is getekend, krijgt de Spaanse fiscus dit onder ogen zodra het formeel ten uitvoering wordt gebracht. Als het testament in Nederland is getekend niet. De Spaanse fiscus moet het in dat geval doen met een zogenaamde ‘verklaring van erfrecht’, opgesteld door een Nederlandse notaris. Hierin worden slechts de voor de uitvoering in Spanje relevante onderdelen opgenomen. En dat is maar goed ook. Nederlandse testamenten staan vol met erfbelastingbesparende constructies. Ondanks dat deze volkomen legaal zijn, houdt de Spaanse fiscus er niet van om ‘gedold te worden’. Zij zet dan vaak de hakken in het zand. Zij acteert soeverein, grotendeels conform de door haar zelf opgestelde interne regeltjes, en er valt nagenoeg niet mee te communiceren. Uit een verklaring van erfrecht kan zij echter de fiscale strategie achter belangrijke bepalingen in het Nederlandse testament niet herleiden.

Tot slot/conclusie

Als het een zeer eenvoudig testament betreft (zoals vaak bij alleenstaanden) ontmoet het meestal geen bezwaren om het testament naar Nederlands recht in Spanje te tekenen, ook al blijven er wel degelijk aandachtspunten. Maar als u er uit wilt halen wat er in zit en bijvoorbeeld ook erfbelastingbesparende bepalingen wilt opnemen (genoeg redenen te noemen: erfbelasting kan bijvoorbeeld een serieuze bedreiging vormen voor de langstlevende echtgenoot!), dan heeft een in Nederland getekend testament gewoon verreweg de voorkeur boven een in Spanje getekend exemplaar. Eindstand: minimaal 5 – 1!

R.L. (Renato) Zanardi,notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum 31 maart 2016