(9/16) Erfgenaam of Legataris – ONTMASKER DE NEP-ADVISEUR!!

Dit deel gaat het over een stukje techniek in het erfrecht; over de verschillende manieren waarop een persoon in een testament kan worden aangewezen als gerechtigde tot een nalatenschap. Interessant ook als u ooit in Spanje een testament heeft laten maken, of van plan bent om dit te doen. Met de kennis uit dit artikel kunt u dan namelijk in een oogwenk zien of degene die u aan dit testament heeft geholpen wel of geen verstand heeft van het Nederlands erfrecht. Lees uw Spaanse testament er maar op na!

Erfgenaam

Op grond van de Nederlandse wet kan een persoon op 2 manieren worden aangewezen tot gerechtigde in een nalatenschap. De meest bekende manier is natuurlijk het benoemen van die persoon tot erfgenaam. Kenmerkend voor een erfgenaam is dat hij automatisch eigenaar wordt van alle bezittingen van de overledene, waar ook ter wereld gelegen. Als er meerdere erfgenamen zijn, dan hebben zij die eigendom gezamenlijk. Op zijn minst even kenmerkend is het feit dat een erfgenaam ook de schulden van de overledene ontvangt. Juridisch gezien is hij dus de plaatsvervanger van de overledene, in al zijn rechten én al zijn verplichtingen. Als er meerdere erfgenamen zijn benoemd, zullen de erfgenamen de bezittingen en schulden onderling moeten verdelen. Zij moeten een ‘verdelingsovereenkomst’ sluiten. Als er maar één erfgenaam is, hoeft dat natuurlijk niet.

Legaat

Als de ‘testateur’ daarentegen in zijn testament opneemt dat één of meer specifieke bezittingen aan één of meer specifieke personen moeten toekomen, is er sprake van een ‘legaat’. De gerechtigde tot dit legaat noemen we ‘legataris’. Een legataris wordt – in tegenstelling tot een erfgenaam – niet automatisch eigenaar. De erfgenamen moeten de bezittingen waar de legataris recht op heeft aan hem afgeven. Als de Spaanse woning is gelegateerd moeten de erfgenamen bij de Spaanse notaris een akte tekenen waarmee de eigendom aan de legataris wordt overgedragen. De legataris heeft er dus wel recht op, maar moet dit recht nog zien te krijgen. In tegenstelling tot een erfgenaam krijgt een legataris ook niet automatisch schulden van de overledene. Als het dus de bedoeling is dat de legataris óók de hypothecaire geldlening betreffende de Spaanse woning voor zijn rekening neemt, dan moet dit met zoveel woorden in het testament zijn opgenomen.

Erfgenaam of legataris?

De rechtspositie van een legataris is dus essentieel anders dan die van een erfgenaam. Een legataris kan zijn ‘erfenis’ slechts krijgen als de erfgenamen hieraan meewerken. Als het testament als belangrijkste doelstelling heeft de langstlevende echtgenoot zoveel mogelijk touwtjes in handen te geven (een langstlevende testament), moet die echtgenoot dus niet zonder meer (slechts) tot legataris worden benoemd. Maar wat lezen we vaak in testamenten die in Spanje zijn opgesteld?

De erfgenaam in een Spaans testament is meestal slechts een legataris

In Spaanse testamenten voor buitenlanders wordt de echtgenoot vaak tot enig erfgenaam benoemd. Maar ook staat vaak ergens in de tekst verstopt dat het testament (en dus ook de benoeming tot enig erfgenaam) slechts geldt ten aanzien van de bezittingen in Spanje. Maar een erfgenaam (‘heredero’) die op grond van het testament slechts recht heeft op specifieke bezittingen is geen erfgenaam volgens de Nederlandse wet, maar slechts legataris! Voor het verkrijgen van de eigendom van de Spaanse woning is de echtgenoot als legataris dan dus afhankelijk van de medewerking van de échte erfgenamen. Maar wie zijn dan de erfgenamen in zo’n geval? Dat ligt eraan. Vaak heeft de overledene ook een langstlevende testament in Nederland gemaakt. Vaak zijn daarin niet alleen de echtgenoot maar óók de kinderen tot erfgenamen benoemd. De Spaanse woning kan dan dus alleen op naam van de echtgenoot worden gesteld als óók de kinderen hun handtekening zetten.

Van de wal in de sloot

Vaak komt het wel goed, maar zeker niet altijd kan ik u verzekeren. En elke potentiële discussie is er bovendien één teveel in een nalatenschapsproces. Het Spaanse testament doorkruist hier het Nederlandse langstlevende testament. Toch krijgen Nederlanders in Spanje nog steeds te horen dat er in Spanje een speciaal testament getekend moet worden met het oog op de Spaanse woning, als aanvulling op een reeds bestaand Nederlands langstlevende testament. En tot op de dag van vandaag zijn er veel Spaanse notarissen die hier nog aan meewerken. Bizar! Zonder het zich bewust te zijn voorzien zij in een schijnzekerheid. De cliënt heeft daarentegen zonder het zich bewust te zijn te maken met een nep-adviseur. De kennis van het Nederlandse erfrecht ontbreekt. Een Nederlandse notaris bemoeit zich daarom niet met nalatenschappen waarop buitenlands erfrecht van toepassing is. Het kan 100 keer goed gaan omdat de kinderen hun ouders vaak goed gezind zijn, maar u zou maar net die ene zijn waarbij dat niet het geval is.

Conclusie

Het gebruikmaken van de instrumenten van het Nederlands erfrecht moet worden overgelaten aan iemand die daarvoor de juiste studie heeft gedaan en ervaring heeft met het toepassen van die kennis. Zo heeft mijn kantoor vorig jaar 43 nalatenschappen in Spanje afgewikkeld en meer dan 350 testamenten voor Nederlanders gepasseerd met het oog op Spaans bezit. Het door elkaar gebruiken van een legaat en de benoeming tot erfgenaam is slechts één van de praktijkvoorbeelden waaruit blijkt dat die kennis en ervaring echt geen overbodige luxe is.

12 januari 2017

R.L. (Renato) Zanardi, notaris in Nederland en estate planner in Spanje

>zie hier de eerdere artikelen in deze reeks