Nieuwe executeursaansprakelijkheid: Lakmoesproef voor professionaliteit erfrecht-adviseur

In mijn tweedelige artikel ‘De weigerexecuteur – doet ie het of doet ie het niet’ (zie onze website ‘erfrechtinspanje.nl’) beschrijf ik de bijzondere aansprakelijkheid die deze erfrechtelijke ‘functionaris’ er met ingang van 1 januari 2012 heeft bijgekregen. Opeens was de executeursfunctie niet meer geschikt voor goedbedoelende vrijwilligers. Maar zelfs een ‘professionele executeur’ zal niet over één nacht ijs gaan bij het al dan niet aanvaarden van een testamentaire executeursbenoeming. Hij zal zich moeten gaan afvragen hoe degelijk en integer de financiële situatie van zijn opdrachtgever (de overledene) is. Als de erfrechtadviseur uiteindelijk bereid is executeur te worden zegt dit tegenwoordig wel iets over zijn professionaliteit! In positieve zin welteverstaan!

Een executeur wordt niet voor niets benoemd. Het is een figuur met belangrijke wettelijke bevoegdheden waarmee kan worden gezorgd voor een soepele nalatenschapsafwikkeling. Als de executeur weigert zijn benoeming te aanvaarden is dat dus een behoorlijke tegenvaller. Als de nalatenschapsafwikkeling geheel of deels in Spanje moet plaatsvinden op grond van een ‘Nederlands-erfrecht-testament’ kan benoeming van de erfrecht-adviseur die het testament heeft opgesteld tot professioneel executeur zeer nuttig zijn. Bij ‘slimme’ (belastingbesparende) testamenten is het vaak zelfs een voorwaarde voor het bereiken van het gewenste resultaat. De Nederlandse testateur die verwacht dat hij bij zijn overlijden Spaanse bezittingen nalaat, heeft zich weliswaar laten wijsmaken dat hij met een ‘rechtskeuze’ in zijn testament het Nederlands erfrecht op zijn Spaanse bezit van toepassing kan verklaren; een Nederlands-erfrecht-testament werkt immers in theorie perfect in Spanje! Maar heeft de erfrecht-adviseur ook verteld dat de uitvoering ervan – zonder adequate begeleiding – de nodige praktische problemen kan opleveren?; de betrokken Spaanse autoriteiten zijn immers niet bekend met het Nederlands erfrecht!

Vooral bij die ‘slimme testamenten’ dient de erfrecht-adviseur zijn ‘product’ ook ‘waar te maken’ als het moment daar is. De ‘verkopers’ van ‘slimme testamenten’ die niet tevens aanbieden om bij de afwikkeling als executeur of mede-executeur te worden betrokken zijn in mijn ogen per definitie verdacht. Vergelijk het met de accountant die wel uw administratie voert, maar niet thuis geeft als de jaarstukken moeten worden opgesteld.

Mensen met bezit in Spanje zijn geen ‘standaard-gevalletje’! Het daadwerkelijk ‘slimme testament’ is dus geen standaard-testament. Dit moeten ze zich realiseren, dus moet het ze ook verteld worden. Als de testateur A zegt (hij geeft aan zijn langstlevende echtgenoot te willen beschermen), dan moet hij B zeggen (een Nederlands-erfrecht-testament maken). Als hij echter ook nog erfbelasting wil voorkomen moet hij ook nog C zeggen, ofwel: wel zo’n ‘slim testament’ laten opstellen, maar dan ook met de erfrecht-adviseur afspreken dat hij zijn advies waar gaat maken. Die adviseur moet die relatie aanbieden, en uiteindelijk het executeurschap durven aanvaarden voorzover het de afwikkeling in Spanje betreft.

Een professionele adviseur/executeur zal er dan op aandringen dat met er met enige regelmaat contactmomenten zijn. Als dan achteraf desondanks blijkt dat er bepaalde zaken ook voor de adviseur stelselmatig zijn verzwegen, zal de executeur namelijk weinig moeite hebben om onder de aansprakelijkheidsregels uit te komen. Een en ander vergt echter nogal wat organisatie en professionaliteit van de erfrechtadviseur. De mindere broeders zullen daarom wel snel afhaken of… u wijsmaken dat benoeming van de adviseur tot executeur moet worden uitgelegd als een manier om u geld uit de zak te kloppen. Welnu, dit laatste argument is eenvoudig te pareren. Laat in uw testament gewoon opnemen dat uw nabestaanden nooit gebonden zijn aan de benoeming van de adviseur tot executeur. Dat is zo’n beetje het enige wat er bij mij ‘standaard’ in staat.

auteur: meester R.L. Zanardi, Nederlandse notaris en estateplanner in Spanje