WEES NIET NALATIG BIJ HET NALATEN

Deze week weer eens een praktijkgeval. Zo nu en dan is dat nodig om aan te tonen dat het niet alleen maar theorie wat ik in dit blad verkondig. De moraal van dit verhaal zal zijn: “als je écht geeft om degene(n) die je nalaat, streef dan naar perfectie bij het regelen van je nalatenschap!”. Denk niet te makkelijk! De papieren die je tekent gaan de werkelijkheid bepalen voor je nabestaanden. De ellende die je achterlaat als je het niet goed regelt ook!

Vader overleed 15 jaar geleden toen het echtpaar net een paar jaar in Spanje woonde. Zij hadden ooit in Nederland al een langstlevende testament laten opstellen. Moeder vond een goede adviseur in Spanje die het voor elkaar kreeg om alle bezittingen in Spanje op haar naam te krijgen, zonder dat hiervoor de handtekeningen van de kinderen nodig waren. Dit kwam goed uit omdat de relatie met de dochter niet optimaal was. Dit was ondenkbaar geweest als de Spaanse wet had moeten worden toegepast. Gelukkig was niet de Spaanse wet maar de Nederlandse wet van toepassing. Vaders testament bevatte namelijk een rechtskeuze. >lees meer over het langstlevende testament naar Nederlands recht.

Goed, maar niet goed genoeg

Nalatenschapsplanning is in Spanje een onderontwikkeld vakgebied. Bij de voorlichters ligt de focus vaak slechts op het voor de cliënt meest tastbare resultaat: de tenaamstelling van de bezittingen, in het bijzonder van de Spaanse woning, én de erfbelastingaangifte. Van écht advies of een échte planning is nauwelijks sprake; slechts van een administratieve afhandeling. Ook moeders adviseur heeft zich helaas beperkt tot dit – zuiver administratieve – deel van de begeleiding. Bij het verzorgen van de Spaanse erfbelastingaangifte heeft hij zich niet gerealiseerd waar hij feitelijk mee bezig was.

Erfbelasting NOOIT eerste prioriteit bij nalatenschapsafwikkeling!

Om voor de hand liggende redenen heeft hij gemeend er goed aan te doen te adviseren de Spaanse woning in de Spaanse erfbelastingaangifte op te nemen voor de laagste mogelijke, fiscaal verdedigbare waarde, terwijl de werkelijke waarde overduidelijk veel hoger was. Fiscaal correct, maar wie fiscaal regelt moet EERST juridisch regelen. Zoon en dochter hadden echter nooit getekend voor de vaststelling van hun erfdelen berekend met inachtneming van die lage waarde. “Deze erfdelen zijn pas opeisbaar ná moeders overlijden, en de handtekeningen van de kinderen zijn niet nodig voor de tenaamstelling van de woning”, zo verklaarde de adviseur trots. Maar hierdoor bleef de omvang van de kindsdelen gedurende moeders resterende leven in de lucht hangen. Moeder heeft hier zelf nooit last van gehad, dank zij het langstlevende testament. Maar de zoon zag het naderende onheil niet aankomen. Moeder wist van niets. Met voldoening constateerde de adviseur dat alle punten op zijn administratieve checklist waren afgevinkt, incasseerde zijn declaratie, en sloot het dossier.

Het leven van de zoon verandert voorgoed

De relatie tussen moeder en dochter verslechterde snel. Moeder onterft haar dochter vervolgens in een nieuw testament. Maar het leven in Spanje brengt haar troost. Gedurende 14 jaar leeft zij onbezorgd van het geld, waar nagenoeg niets van overblijft. Het huis daalde in de tussentijd 40% in waarde. Het deed haar geen pijn. Haar zoon erft de woning en blijft , zijn moeder daar tot het laatst verzorgd hebbende, er wonen. Haast met het inwinnen van juridisch advies maakt hij niet, tot hij een jaar later een brief van de advocaat ontvangt. De dochter eist haar ‘vadersdeel’ op, vermeerderd met de daarop gedurende 14 jaar bijgeschreven (testamentaire) rente. De advocaat gaat bij de berekening van dit ‘vadersdeel’ uit van een veel hogere waarde van het huis. De ‘sluimerende’ schuld aan de dochter, die hij als enig erfgenaam van zijn moeder erft, heeft hij zich niet gerealiseerd, laat staan de omvang hiervan. Het juridische gevecht dat volgt zal alles dat voorafging in een ander daglicht stellen. Dit gevecht had direct ná vaders overlijden moeten worden geleverd. Ja, een zure appel wellicht, zelfs met een echte adviseur, want dit vergt veel meer dan het afvinken van een standaard checklist!

R.L. (Renato) Zanardi,notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum 26 mei 2016