Nalatenschappen van Nederlanders met bezit in Spanje (9) – Het Spanjetestament

Publicatiedatum 1 mei 2014.

Deel 8 van deze artikelenreeks ging over de wijze waarop het vermogen aan anderen kan worden nagelaten en het onderscheid tussen het benoemen van een erfgenaam, en het ‘legateren’ van specifieke goederen aan een ‘legataris’. In Spaanse testamenten worden deze begrippen vaak door elkaar gebruikt, waardoor de rechtspositie van de langstlevende echtgenoot kan worden verzwakt. Deel 8 (alsmede de overige delen) kunt u nalezen op onze website www.erfrechtinspanje.nl.

Deze week en de volgenden zullen mijn artikelen gaan over de vraag hoe een ‘Spanjetestament’ dan wel zou moeten luiden in hoofdlijnen.

Bij voorkeur in Nederland tekenen

Voor een optimale werking dient het Spanjetestament bij voorkeur in Nederland te worden ondertekend. Dat een Nederlands testament in Spanje moeizaam is af te wikkelen is onzin, en zegt meer over de (beperkte) kwaliteiten van degene die de afwikkeling in Spanje begeleidt. Met een juiste begeleiding (en een juiste inhoud uiteraard) biedt een Nederlands testament grote voordelen boven een Spaans testament. Zo dient een Spaans testament te worden meegestuurd aan de Spaanse fiscus. Een Nederlands testament niet. Bij een Nederlands testament kan worden volstaan met indiening van een ‘legal opinion’ van een Nederlandse notaris. De Spaanse notaris en fiscus worden hiermee geïnformeerd omtrent de werking van het Nederlandse testament en de rechtsgevolgen daarvan volgens Nederlandse erfrecht. Het is naïef om te denken dat elke willekeurige Nederlandse notaris deze klus kan klaren. Een overledene die in Spanje woont of bezit heeft is nu eenmaal geen ‘standaardgeval’. Er zijn gespecialiseerde Nederlandse notarissen die dit kunnen. De overlevende echtgenoot wordt daarmee maximaal ontzorgd, zodanig zelfs dat Spanjaarden er jaloers op zouden worden. Spanjaarden kunnen hun echtgenoot met een Spaans testament en de Spaans erfrechtregels een dergelijke mate van ontzorging en zekerheid namelijk nooit bieden. Mede daarom zijn de Spaanse autoriteiten en dienstverleners niet bereid en geschikt om oplossingsgericht mee te denken in de planning en afwikkeling van de nalatenschap van een Nederlander. Wat met Nederlands erfrecht en een Nederlands testament mogelijk is, is voor hen niet voor te stellen. Zonder inzage in het Nederlandse testament komen de Spaanse notaris en Spaanse fiscus niet in de verleiding het testament op de ‘Spanish way’ en dus met de verkeerde juridisch inhoudelijke achtergrond te interpreteren. De Spaanse fiscus zal bovendien niet onnodig worden geconfronteerd met de belastingbesparende en belasting-uitstellende strategieën die – in de letterlijke tekst en tussen de regels door – in het Nederlandse testament kunnen worden gelezen. Hoe groter het fiscale en juridische belang van de nalatenschap, hoe zwaarder dit voordeel zal wegen. Vooral de Spaanse fiscus in Spanje is immers een van de grootste bedreigingen voor een ‘onbezorgd overleven’.

Herroeping

Elk ‘Spanjetestament’ dient allereerst een duidelijke herroeping te bevatten van alle eerder gemaakte testamenten. Er dient maar één testament te gelden. Het maken van meerdere testamenten is absoluut af te raden, zeker als één daarvan in Spanje wordt gemaakt. Een Spaanse Costa-notaris neemt nu eenmaal niet de moeite om eerst kennis te nemen van de inhoud van het eerdere Nederlandse testament en al helemaal niet van het Nederlandse Burgerlijk wetboek, met als gevolg dat negen van de tien Spaanse testamenten niet goed ‘samenwerken’ met het Nederlandse erfrecht of een eerder in Nederland gemaakt langstlevende-testament. Als de verhoudingen binnen het gezin goed blijven zal dat geen probleem zijn, maar daar maak je geen testament voor. Blijken de verhoudingen na het overlijden een stuk minder goed, hetgeen maar al te vaak voorkomt, dan kunnen tegenstrijdige testamenten een groot gevaar opleveren voor met name de rechtspositie van de langstlevende echtgenoot. Spaanse testamenten moeten dus zo snel mogelijk worden herroepen om ongelukken te voorkomen.

Volgende week: het benoemen van erfgenamen als ‘instrument’ van overhevelen van vermogen op de echtgenoot en de volgende generatie. Uiteraard alles in de benoemde Spaanse context.

mr. R.L. Zanardi, Nederlandse notaris en international estateplanner in Spanje