Nalatenschappen van Nederlanders met bezit in Spanje (15) – Het flexibele Spanje testament

Nalatenschappen van Nederlanders met bezit in Spanje (deel 15) – Het flexibele Spanjetestament

In deel 14 heb ik aandacht besteed aan het populaire ‘tweetrapstestament’ als voorbeeld van een uiterst inflexibel testament. Zie www.erfrechtinspanje (onder ‘basisartikelen’). In de éne situatie misschien perfect om de nalatenschap fiscaal gunstig te kunnen afwikkelen; in de ándere situatie totaal ongeschikt om een astronomisch hoge aanslag voor de langstlevende echtgenoot te kunnen voorkomen. Het laatste geldt vooral vaak voor de Nederlander die woonachtig is of bezit heeft in Spanje. De Spaanse erfbelastingwetgeving is ook nog eens ontzettend veranderlijk. Laat uw testament checken en betrek daarbij ook de eerder in onze columns beschreven toekomstige wijzigingen in het Spaanse erfbelastingsysteem! In dit licht volgt hieronder een pleidooi voor het ‘flexibele Spanje testament’.

Een ‘flexibel’ testament

In Nederland is het flexibele testament populair bij de wat meer vermogenden. Niet eens zo zeer omdat de Nederlandse erfbelastingwetgeving zo ‘beweeglijk’ is als het Spaanse, al leidt de vindingrijkheid van Nederlandse notarissen/estateplanners zo nu en dan tot de nodige reparatiewetgeving. De reden ligt meer in het streven om te kunnen inspelen op veranderende persoonlijke en financiële omstandigheden in de toekomst in combinatie met een blijvend streven naar erfbelastingbesparing. Omstandigheden veranderen vaak in vergelijking tot die op het moment dat het testament werd opgesteld. Synoniemen voor flexibel testament zijn: keuzetestament, combitestament, menu-testament en flextestament. De ervaringen die in Nederland met flextestamenten zijn opgedaan kunnen worden benut in een ‘flexspanjetestament’.

De basis

De basis van een flextestament is natuurlijk de langstlevende-regeling; de regeling die ervoor zorgt dat de echtgenoot alle bevoegdheden krijgt om alle bezittingen op zijn of haar naam te krijgen, zónder dat hiervoor de medewerking, toestemming of goedkeuring van kinderen noodzakelijk is. Dit is keuze nr. 1. In Nederland kan men kiezen tussen verschillende testamentaire langstlevende-regelingen. Voor een Spanjetestament zijn niet al die constructies even geschikt. Als uw testament de woorden ‘wettelijke verdeling’ of ‘ouderlijke boedelverdeling’ of de verwijzing naar het (oude) wetsartikel 1167 bevat, is uw testament mogelijk erg ‘inflexibel’. Laat een testamentcheck uitvoeren door een Nederlandse notaris die weet waarom deze constructies in Spanje minder goed werken.

Keuzeclausule

Vervolgens dient het testament een keuzeclausule te bevatten. Zie het als een soort wissel. De echtgenoot kán op grond van die keuzeclausule in meer of mindere mate afwijken van de hiervoor genoemde basisregeling. Dat slechts de echtgenoot die keuze kan maken, impliceert dat hij dit kan doen onder zijn voorwaarden, inclusief de mogelijkheid om daarbij te bedingen dat hij altijd moet kunnen blijven beschikken over de desbetreffende bezittingen, als ware hij enig eigenaar.

Verschillende afwikkelingsmogelijkheden

Voor de bezittingen waarvoor de echtgenoot – via de keuzeclausule – van de basisregeling afwijkt bevat het testament een aantal andere mogelijkheden. Het meest voor de handliggende alternatief is om één of meer de desbetreffende bezittingen in meer of mindere mate op naam van de (klein) kinderen te stellen, waarmee enorm veel erfbelasting kan worden bespaard, maar andere mogelijkheden zijn ook denkbaar, afhankelijk van de situatie en de persoonlijke wensen. Zoals gezegd: de voorwaarden waaronder de echtgenoot bij de afwikkeling voor die optie kiest worden door de echtgenoot bepaald, waarmee hij volledige beschikkingsbevoegdheid kan behouden, ook al is hij dan niet meer de enige eigenaar. We willen immers niet meer dan één kapitein op het schip. Als de echtgenoot dat niet kan, is het geen goed flextestament.

Nederlands erfrecht versus Spaans recht

Het is overigens oppassen geblazen met het rücksichtlos opnemen van in Nederland gebruikelijke testamentaire constructies. Ondanks dat het Nederlands erfrecht (via een rechtskeuze) op de nalatenschap van toepassing is, zijn deze niet altijd geschikt voor Spanje. Het toepasselijke Nederlandse erfrecht wordt soms ‘overruled’ door Spaanse wetgeving die ziet op eigendomsrechten en de wijze waarop deze in Spanje kunnen worden verkregen. De Nederlandse notaris/estateplanner die met deze materie aan de slag gaat moet precies weten wat hij doet.

mr. R.L.Zanardi, Nederlandse notaris en estateplanner in Spanje