Nalatenschappen van Nederlanders met bezit in Spanje – Inleiding

Publicatiedatum 9 januari 2014.

Al jarenlang schrijven wij wekelijks de column over erfrecht en erfbelasting voor het weekblad ‘Hallo’ aan de Costa Blanca. De meeste kunt u nalezen op onze website www.erfrechtinspanje.nl. Sommige ‘basisartikelen’ staan er al heel wat jaartjes op, en zijn nodig toe aan een update. Reden: de ontwikkelingen die zich in de tussentijd op juridisch en fiscaal gebied hebben voor gedaan, en de ervaringen die wij als professionals ‘in het veld’ hebben opgedaan. Met deze column en die van volgende week start ik met een update van het overzichtsartikel genaamd ‘Nalatenschap in Spanje (1) het juridische gedeelte’.

Wanneer wordt nalatenschapsafwikkeling ingewikkeld?

De afwikkeling van een nalatenschap kan heel eenvoudig zijn, zelfs in Spanje. Maar ook héél ingewikkeld. Hier geldt de vuistregel: “een goede voorbereiding is het halve werk”. Ik doel daarmee uiteraard op een kwalitatief goed testament, maar ook de huwelijksvoorwaarden behoeven de nodige aandacht.

Een slecht testament is een valse start. Het kan veroorzaken dat de bedoeling van de testateur niet wordt waar gemaakt, of slechts na moeizame onderhandelingen. Ingrijpend, vooral voor de langstlevende echtgenoot of partner als die het slachtoffer van het slechte testament lijkt te worden.

Erfbelastingbesparing

Juridisch ingewikkeld kan het ook worden als er in de uitvoeringsfase met vereende krachten wordt gestreefd naar besparing of uitstel van erfbelasting. Doel: ervoor zorgen de nabestaanden toch nog met de schrik vrij komen. Zelfs als sprake is van geen testament, van een slecht testament of van een standaard testament kan door een ervaren adviseur wellicht toch nog wat aan die erfbelasting worden gedaan. We hebben dan allang niet meer te maken met een standaard-afwikkeling.

Estate Planning met Nederlands erfrecht

Beter is het om daar niet op aan te laten komen. Beter is het om in het testament de nodige erfbelastingbesparende ‘tools’ te laten opnemen. We hebben het dan over fiscale nalatenschapsplanning ofwel ‘estate planning’ via het testament (én de huwelijksvoorwaarden).

Allereerst wordt daarin dan het Nederlandse erfrecht van toepassing verklaard op de nalatenschap en via een speciale clausule de opeisbaarheid van de legitieme porties van de kinderen bij voorbaat 100% onschadelijk gemaakt. Gevolg: de langstlevende krijgt daarmee zelfstandig de macht en bewegingsvrijheid om daadwerkelijk met de belastingbesparende clausules uit het testament aan de slag te gaan. Met Spaans erfrecht lukt dit gewoon niet.

Nadeel: de uitvoering van een dergelijk ‘slim’ testament vereist een stevige begeleiding. De Spaanse fiscus staat immers niet te juichen langs de kantlijn. Het kan niet anders dan dat testateur en testamentadviseur in zo’n geval een duurzame relatie met elkaar aan gaan. En als het zover is moet blijken of de adviseur daadwerkelijk in staat is om met ‘zijn’ belastingbesparende testament het beoogde resultaat te bereiken.

Het kan ook eenvoudig: een A4-testamentje

Maar het kan ook heel eenvoudig. Een testament dat de langstlevende echtgenoot 100% waterdichte juridische bescherming verschaft in Spanje kan op één A4’tje worden neergeschreven. Inhoud: (1) rechtskeuze voor Nederlands erfrecht, (2) de langstlevende echtgenoot wordt benoemd tot enig erfgenaam, (3) bij opeising van de legitieme portie door een kind hoeft het desbetreffende geldbedrag niet eerder te worden uitgekeerd dan na het overlijden van de langstlevende ouder of stiefouder. Klaar is kees.

Dit testament is juridisch gezien eenvoudig uitvoerbaar in Spanje en geeft de langstlevende volstrekte zekerheid dat alle bezittingen volledig en snel op zijn/haar naam wordt gesteld, zonder dat hiervoor medewerking van de kinderen nodig is, maar…

…het A4-testamentje is fiscaal vaak een ramp…

… in het bijzonder als het om een Spaanse vakantiewoning gaat, maar vaak ook als het echtpaar resident was in Spanje. In de regio Valencia (Costa Blanca) kon de residente-langstlevende echtgenoot altijd beschikken over een nagenoeg volledige erfbelastingvrijstelling, maar die is inmiddels (per 6 augustus jl.) behoorlijk versoberd. In de regio Andalucia (Costa del Sol) was de vrijstelling altijd al veel beperkter en was een A4-testamentje sowieso al nooit een goed idee, hoe eenvoudig uitvoerbaar ook.

mr. J.T. Tromp/mr. R.L. Zanardi (Hak & Rein Vos juridisch adviseurs en notarissen)