Levenstestament (deel 8) – Het ‘internationale levenstestament’ in Spanje

In de voorgaande columns (deel 1 tot en met 7) heb ik vooral het Nederlandse levenstestament centraal gesteld, met als doel om in de laatste columns van deze serie de verschillen met het Spaanse levenstestament te kunnen inventariseren. Zover is het nu. Voor onze Nederlandse cliënten in Spanje streven wij naar het meest optimale levenstestament; een levenstestament dat zowel in Spanje als in Nederland optimaal kan functioneren binnen de wettelijke mogelijkheden van het desbetreffende land. U kunt alle 7 eerdere delen van deze columnserie teruglezen op onze website www.erfrechtinspanje.nl.

Inleiding

Als iemand de belangen van een ander behartigt krachtens een volmacht, dan moet dit conform de wettelijke voorschriften plaatsvinden. Bij zakelijke belangen betreft het immers rechtshandelingen, maar ook bepaalde persoonlijke wensen kunnen juridische gevolgen hebben, of gebonden zijn aan wettelijke voorschriften, zoals de verplichte opname in een verpleegtehuis of de wensen met betrekking tot een bepaalde medische behandeling. De wetten in Nederland en Spanje vertonen verschillen. Als een Nederlander eigendommen in Spanje heeft, langere tijd in Spanje verblijft, of zich zelfs definitief in Spanje gevestigd heeft, kan het zijn dat bepaalde aspecten van het levenstestament liefst in Spanje én in Nederland rechtsgevolgen moeten kunnen hebben, en dus aan de wettelijke voorschriften van dat land moeten kunnen voldoen. Ook al lijken de wetgevingen van Spanje en Nederland in de basis veel op elkaar; er zijn verschillen waar rekening mee moet worden gehouden.

Verschillen

Die verschillen openbaren zich in de eerste plaats in de terminologie. Zo is het Nederlandse ‘levenstestament’ niet hetzelfde als het Spaanse ‘testamento vital’, ook al lijkt het wel zo. Bij de vertaling van het document moet hierop goed worden gelet. Het levenstestament heet in Spanje ‘Autotutela’. Een ‘testamento vital’ is medische wilsverklaring!

Internationaal privaatrecht (IPR)

Nederlanders die in Spanje de vaste woonplaats hebben, of hier langere perioden zijn, komen in aanraking met de Spaanse wet en de Spaanse rechter, maar dat wil niet zeggen dat op ál hun aangelegenheden altijd de Spaanse wet van toepassing is of áltijd de Spaanse rechter bevoegd is. De vraag of de Spaanse of Nederlandse wet of rechter bepalend is in een concrete (internationale) kwestie wordt beantwoord door het IPR van die landen. Elk land heeft zijn eigen IPR-regels.

Vaak is de wet van de woonplaats van de betrokkene op grond van deze IPR-regels van toepassing. Waar iemand zijn woonplaats heeft is afhankelijk van de feiten. Als niet duidelijk waar iemand zijn woonplaats heeft kan soms een rechtskeuze worden vastgelegd of een bevoegde rechter worden aangewezen.

Maar niet altijd is de wet van de woonplaats doorslaggevend. Zo is krachtens het Spaans IPR de Nederlandse wet bepalend bij de beoordeling óf een Nederlander handelingsonbekwaam is, ook al wordt die handelingsonbekwaamheid door de Spaanse rechter uitgesproken. In een internationaal levenstestament dat optimaal moet kunnen werken in Spanje is het derhalve goed om naar de desbetreffende Nederlandse wetsartikelen te verwijzen of zelfs te citeren. Dit is belangrijk omdat vaststelling van de handelingsonbekwaamheid door de Spaanse rechter het startschot is voor de inwerkingtreding van het levenstestament (‘Autotutela’) in Spanje.

Op volmachten die in Spanje gebruikt moeten worden is altijd Spaans recht van toepassing en is de Spaanse rechter bevoegd. Gevolg bijvoorbeeld: om geldig te zijn in Spanje dient een volmacht vaker dan in Nederland notarieel te zijn vastgelegd. Zover wij weten zijn er in Spanje geen (gespecialiseerde) Spaanse notarissen die een levenstestament kunnen opstellen dat voldoet aan de Nederlandse wettelijke voorschriften. Ons kantoor heeft daarom een dergelijk (internationaal) levenstestament ontwikkeld.

Wordt vervolgd!

> zie hier voor een overzicht van alle artikelen over het levenstestament

Mr. R.L. Zanardi, Nederlandse notaris en estate planner in Spanje