1. Rechtskeuze voor Nederlands erfrecht

“Voorkom dat Spaans erfrecht op uw bezittingen van toepassing wordt”

Op 17 augustus 2015 is de Europese erfrechtverordening in werking getreden. Voor nalatenschappen die openvallen ná die datum geldt als hoofdregel dat de wet van de feitelijke woonplaats van de overledene van toepassing is op de vererving én afwikkeling van zijn nalatenschap. Indien u feitelijk in Spanje woont (meer dan in Nederland) dan zijn dus de Spaanse regels van toepassing op uw gehele nalatenschap. De Spaanse erfwet bepaalt dan voor een belangrijk deel wie tot uw nalatenschap gerechtigd zijn en welke rechten zij hebben. Dit ‘gaat scheef’ indien u een testament heeft dat is opgesteld om te functioneren onder de regels van de Nederlandse wet (zoals een langstlevende testament naar Nederlands model). Dit testament bevat namelijk clausules die nauw aansluiten bij die Nederlandse regels, en zal niet of nauwelijks werken zoals het zou moeten indien Spaans erfrecht op uw nalatenschap van toepassing is.

Goed geïnformeerde Nederlandse echtparen en ongehuwde partners willen niet dat de Spaanse erfwet op hun nalatenschap van toepassing is. Één van de belangrijkste redenen hiervoor: indien onder de nabestaanden kinderen of ouders zijn, verbiedt de Spaanse erfwet dat alle eigendommen aan de echtgenoot of partner toekomen en dat is juist hetgeen Nederlandse echtparen over het algemeen willen.

Hoe voorkomt u dat de Spaanse erfwet op uw nalatenschap van toepassing wordt?

“Kies voor Nederlands erfrecht”

Van alle landen op het Europese vaste land is de Nederlandse erfwet de echtgenoot of partner het meest goed gezind. Voorwaarde: de tekst van het testament moet perfect aansluiten op de Nederlandse wetsbepalingen.

Begin altijd met een zogenaamde ‘rechtskeuze’: u laat in uw testament optekenen dat de Nederlandse wet van toepassing is op de vererving en afwikkeling van uw nalatenschap. Daarna neemt de notaris de juiste clausules op om te bereiken dat kinderen geen aanspraak kunnen maken op uw eigendommen als u een echtgenoot nalaat, én om te bereiken dat een kind geen aanspraak kunnen maken op een directe uitkering van geld zolang uw echtgenoot nog in leven is, ook als uw echtgenoot niet de moeder of vader is van dit kind.

Met een rechtskeuze wordt óók voorkomen dat een ouder een legitieme portie heeft in uw nalatenschap, hetgeen van belang kan zijn als u geen kinderen nalaat.

“U kunt dus van geluk spreken dat u de Nederlandse nationaliteit bezit”

Omdat u de Nederlandse nationaliteit bezit kunt u dus een langstlevende testament maken ‘naar Nederlands model’ dat werkt ten aanzien van uw gehele nalatenschap, inclusief uw Spaanse bezit, mits de hiervoor bedoelde rechtskeuze hierin ook is opgenomen.

Wat is de definitie van een langstlevende testament naar Nederlands recht?

“Een langstlevende testament naar Nederlands recht is een testament op grond waarvan de langstlevende alle eigendommen kan erven, zonder dat hiervoor enige medewerking, toestemming of goedkeuring van kinderen (of ouders van de overledene) nodig is”

Zowel in Spanje als in Nederland hebben kinderen legitieme rechten. Maar er zijn grote verschillen:

Op grond van de Spaanse wet hebben kinderen op grond van hun ‘legitieme portie’ altijd recht op een deel van de eigendommen van hun overleden ouder, óók als er een langstlevende (stief)ouder is.
Op grond van de Nederlandse wet hebben kinderen op grond van hun legitieme portie slechts recht op de waarde in geld.
Op grond van de Spaanse wet hebben kinderen direct na het overlijden van een ouder recht op voldoening van hun legitieme portie, óók als er een langstlevende (stief)ouder is.
Op grond van de Nederlandse wet kan een ouder in zijn testament bepalen dat de legitieme portie van een kind (= geldbedrag; zie 1.) pas opeisbaar is na het overlijden van zijn echtgenoot, ongeacht of die echtgenoot de moeder/vader is van zijn kinderen.
Op grond van de Spaanse wet heeft een ouder van een overledene een legitieme portie indien de overledene geen kinderen had, ongeacht of de overledene een echtgenoot achterlaat;

Op grond van de Nederlandse wet hebben ouders geen legitieme portie.

“Als het meerdere mag, mag het mindere ook.”

Als iemand zijn of haar echtgenoot minder rechten wil geven kan dat natuurlijk ook. Met andere woorden: als de Nederlandse wet van toepassing is op uw nalatenschap kunt u van het bovenstaande afwijken ten gunste van uw kinderen indien u vindt dat hiervoor goede redenen zijn. Denk bijvoorbeeld aan een situatie met kinderen uit een eerder huwelijk.

“Spaans erfrecht kan wel van toepassing zijn op uw gehele bezit”

Ga voor u zelf na of de Spaanse wet op uw nalatenschap van toepassing zou zijn als u morgen zou overlijden.

In de volgende gevallen zou de Spaans wet op uw nalatenschap van toepassing zijn:

u overlijdt met Spanje als laatste woonplaats, én
u heeft geen testament gemaakt, óf
u heeft wel een testament gemaakt, maar u heeft hierin geen rechtskeuze voor Nederlands erfrecht laten opnemen.

Let op: in die gevallen is de Spaans wet op de vererving én de afwikkeling van uw GEHELE nalatenschap van toepassing, óók op uw Nederlandse bezittingen. Dit houdt onder andere in dat een Spaanse notaris óók de afwikkeling van uw nalatenschap in Nederland moet gaan organiseren. Hier kunnen wij ons weinig bij voorstellen!

Er zijn nog andere redenen die maken dat het erg verstandig is om een rechtskeuze voor Nederlands recht in uw testament op te nemen. Op de volgende pagina kunt u lezen welke dit zijn.

: Tip

Heeft u een vakantiehuis in Spanje? Neem altijd een rechtskeuze op in uw testament, ook als u daar niet permanent woont!

De hoofdregel van de Europese erfrechtverordening knoopt aan bij de ‘gewone verblijfplaats’ van de overledene. Die gewone verblijfplaats ligt daar waar het centrum het maatschappelijk bestaan van de overledene lag. Waar hij formeel woonde (inschrijving bevolkingsregister; aangifte inkomstenbelasting etc.) is niet doorslaggevend!

Feiten als: het land waar het grootste of kostbaarste huis staat; het land waar men naar de huisarts, specialist of tandarts gaat, en natuurlijk: het land waar men het grootste deel van het jaar verblijft, doen er minstens net zo veel toe!

De bekendste valkuil is de vakantiewoning waar u na verloop van jaren (beetje bij beetje) steeds vaker/langer verblijft, en waar u zich – blijkens de feiten – ook steeds meer ’thuis’ voelt. Zonder het te weten kan dan de Spaanse wet van toepassing zijn op de vererving van uw nalatenschap bij uw onverhoopt overlijden, ook al was u formeel nog ingeschreven in Nederland en deed u alle jaren aangifte inkomstenbelasting in Nederland.

Gevolg: een kind kan direct na overlijden van een ouder aanspraak maken uitkering van zijn erfenis.