Een internationaal huwelijk – welk erfrecht is van toepassing op het Spaanse bezit?

Publicatiedatum 13 november 2014.

Regelmatig wordt ons kantoor aan de Costa Blanca en Costa del Sol gevonden door echtparen waarvan slechts één echtgenoot de Nederlandse nationaliteit heeft. Allerlei combinaties komen we tegen. Spaans-Nederlands uiteraard, maar ook Engels-Nederlands, Russisch-Nederlands, Duits-Nederlands, noem maar op. Prima natuurlijk, maar welk erfrecht is nu van toepassing op de Spaanse bezittingen van de ‘buitenlandse echtgenoot’ als hij of zij overlijdt. Kan de buitenlandse echtgenoot wel een fatsoenlijk langstlevende-testament maken? Kan de buitenlandse echtgenoot ook een rechtskeuze uitbrengen voor het Nederlands erfrecht, en een langstlevende testament maken naar Nederlands model?

Rechtskeuze

In diverse eerdere artikelen heb ik geschreven dat een rechtskeuze voor Nederlands recht (in een testament) het mogelijk maakt om een 100% waterdicht langstlevende-testament te maken, ook ten aanzien van het Spaanse bezit. Met een dergelijk testament kan de echtgenoot er van op aan dat hij of zij eigenaar wordt van alle Spaanse bezittingen, ook als er kinderen mede-erfgenaam zijn.

Een internationaal huwelijk

Stel nu: een Duits-Nederlands echtpaar dat al tientallen jaren samen in Nederland woont, wil emigreren naar Spanje. Ze hebben lang geleden in Nederland een langstlevende-testament gemaakt. Hierin is geen rechtskeuze voor Nederlands erfrecht opgenomen omdat dit destijds nog niet de gewoonte was. Zij zijn zich dit niet bewust, en pakken hun koffers en het vliegtuig naar de Costa Blanca, alwaar zij al jaren een prachtige vakantievilla bezitten dat voortaan hun hoofdverblijf wordt.

Hoofdregel vanaf 17 augustus 2015: het erfrecht van de woonplaats is van toepassing.

Na een aantal jaren onbezorgd te hebben genoten van hun paradijsje onder de Spaanse zon beginnen onze columns in de Hallo ook hun aandacht te trekken. Een aantal maanden later zitten zij aan mijn tafel. Ze willen wel eens weten of alles nu goed geregeld is voor het geval dat één van beiden overlijdt. Antwoord: Nee dus. Zijn testament bevat geen rechtskeuze voor het Nederlands erfrecht zodat bij een overlijden na 17 augustus 2015 het Spaanse erfrecht van toepassing zal zijn op hun nalatenschap. Op 17 augustus treedt namelijk de Europese erfrechtverordening in werking, en vanaf die datum luidt de hoofdregel dat ‘de wet van de woonplaats’ van de overledene van toepassing is op de nalatenschap. Met andere woorden: hun kinderen zullen een deel van de nalatenschap direct kunnen opeisen ten laste van hun langstlevende ouder, ondanks het Nederlandse langstlevende testament.

Berusten in Spaans, of opteren voor Duits erfrecht.

De oplossing lijkt eenvoudig: een nieuw testament met een rechtskeuze voor Nederlands erfrecht. Maar zo eenvoudig is het dus niet. Op grond van de Europese erfrechtverordening kan slechts een keuze worden uitgebracht voor het recht van de woonplaats, òf voor het recht van de nationaliteit. U voelt ‘m al. De Duitse echtgenoot kan niet voor het Nederlandse erfrecht kiezen. Dit had nog wel gekund als het echtpaar nog in Nederland had gewoond. Rechtskeuzes die zijn opgenomen in testamenten van vóór 17 augustus 2017 blijven rechtsgeldig op grond van de Europese erfrechtverordening.

Voor deze Duitse meneer blijven er drie opties open: (1) eerst weer remigreren naar Nederland om aldaar vervolgens een rechtskeuze voor Nederlands erfrecht in een nieuw testament op te nemen, òf (2) het Spaanse erfrecht (recht van de woonplaats) accepteren als het recht dat van toepassing zal zijn op zijn nalatenschap, waarmee dus geen fatsoenlijk langstlevende testament mogelijk is, óf (3) naar een Duitse notaris te gaan, een rechtskeuze uit te brengen voor het Duitse erfrecht en zijn testament volgens dat recht op de voor zijn echtgenote meest ideale manier inrichten. Toch niet zo eenvoudig allemaal.

Conclusie

In Nederland wonende internationale echtparen die van plan zijn om vóór 17 augustus as. te emigreren naar Spanje, kunnen vóór die datum nog naar de Nederlandse notaris om in ieder geval de ‘buitenlandse echtgenoot’ een testament te laten tekenen met een rechtskeuze voor Nederlands erfrecht.

mr. R.L. Zanardi, Nederlandse notaris en international estate planner in Spanje