De executeur: “Spin in het web” tijdens de uitvoering, maar is hij ook bevoegd in Spanje?

Publicatiedatum 24 oktober 2012.

De executeur (uitvoerder van het testament) is misschien wel de belangrijkste figuur bij de afwikkeling van een nalatenschap. Ook in langstlevende-testamenten wordt tegenwoordig vaak een executeursbenoeming opgenomen, als het een flexibel langstlevende-testament betreft. ´Flexibel´ betekent in dit verband dat de langstlevende echtgenoot veel vrijheid krijgt bij het bepalen van de wijze waarop er zal worden afgewikkeld. De wettelijke standaard-bevoegdheden van de executeur (= de langstlevende echtgenote) worden daarbij vaak nog uitgebreid met de bevoegdheid om de nalatenschap naar eigen goeddunken te verdelen. U kunt zich voorstellen dat de langstlevende met een dergelijk ‘hightech-testament’ alle kanten op kan. Werkt een dergelijk testament ook in Spanje?

Rechtskeuze

Testamenten die zijn opgesteld volgens Nederlands erfrecht werken in principe perfect in Spanje, mits het Nederlands erfrecht van toepassing is op de nalatenschap. Dit kan buiten elke twijfel worden gesteld door in het testament de verklaring op te nemen dat het Nederlands erfrecht op de nalatenschap van toepassing zal zijn (een zogenaamde ‘rechtskeuze’). U ‘importeert’ daarmee in feite het Nederlandse erfrecht in Spanje, dat daarmee – tezamen met de bepalingen van uw testament – mede van toepassing wordt op uw Spaanse bezit. Daarmee heeft de executeur in principe ook in Spanje de beschikking over zijn Nederlandse bevoegdheden.

Theorie vs. praktijk

Wie zo´n ‘hightech-testament’ wil voor het Spaanse bezit (de voordelen liegen er namelijk niet om!) moet zich meteen realiseren dat de uitvoering daarvan uiteindelijk zal moeten plaatsvinden met medewerking van de ‘Spaanse autoriteiten’ (Spaanse notaris, Spaanse kadaster, Spaanse fiscus, Spaanse bank etc.), die geen ‘hightech-kennis’ hebben van het Nederlandse erfrecht. Probeer een Spaanse notaris maar eens wijs te maken dat een executeur bevoegd is om – zonder medewerking van de erfgenamen (!) – de nalatenschap onder de erfgenamen te verdelen. En krijg hem vervolgens maar eens zo gek dat hij uw hightech-testament met kracht gaat verdedigen bij de Spaanse fiscus, de Spaanse kadasterbewaarder, en de juridische afdeling van de Spaanse bank.

“Goede kapitein”

Mensen die ervoor kiezen scherp aan de wind te varen moeten een goede kapitein hebben. De uitvoering dient daarom te geschieden onder leiding van een Nederlandse en Spaanse notaris die op elkaar zijn ingespeeld. Zij dienen de contacten met de genoemde autoriteiten in Spanje voortvarend en overtuigend voor hun rekening te kunnen nemen en daarbij door die autoriteiten ook als een competente gesprekspartner worden erkend.

Testamentverkopers moeten het ook kunnen waarmaken!

Ik maak me zorgen over adviseurs die wel testamenten naar Nederlands erfrecht ‘verkopen’, maar bij de uitvoering in Spanje uiteindelijk niet thuis geven, omdat ze simpelweg niet over het juiste netwerk en de juiste kennis beschikken. Als de langstlevende echtgenoot – ondanks zijn executeurschap – de touwtjes niet in handen krijgt, is hij overgeleverd aan de willekeur van de erfgenamen, en is er van een langstlevende testament – voor zover het de Spaanse eigendommen betreft – opeens geen sprake meer.

De professionele executeur

Er is niets mis mee als het competente Spaans/Nederlandse ‘notaristeam’ zich door de testateur laat benoemen tot executeur ten behoeve van de afwikkeling in Spanje. De erfgenamen weten dan onmiddellijk tot wie ze zich kunnen wenden. Deze executeur zal dan bovendien kunnen waarmaken wat hij zijn cliënten bij het opstellen van het testament heeft voorgespiegeld. Wel dient in het testament dan altijd te worden opgenomen dat de executeursbenoeming niet geldt indien de erfgenamen aangeven op deze benoeming geen prijs te stellen. Er moet dan ook een andere executeur kunnen worden benoemd.

mr. R.L. Zanardi