3. Erfbelasting in Spanje en Nederland

“Met een flexibel testament kan ook erfbelasting worden bespaard of uitgesteld”

Een goed flexibel testament maakt het mogelijk de erfgenaam met de hoogste erfbelastingvrijstelling op papier het meest te laten erven, zonder de langstlevende bescherming aan te tasten.

Het betreft een constructie in het testament, bedacht binnen het Nederlandse notariaat en in Nederland gebruikt om de royale langstlevende-vrijstelling (méér dan 630.000 euro) optimaal te kunnen benutten. Het erfdeel van de kinderen, die in Nederland slechts een vrijstelling van iets meer dan 20.000 euro hebben, wordt middels deze constructie tot dit bedrag ‘afgeroomd’ ten gunste van de echtgenoot (die het afgeroomde bedrag erbij krijgt) als gevolg waarvan er meestal geen Nederlandse erfbelasting is verschuldigd bij het overlijden van de eerste echtgenoot.

Deze techniek kan in Spanje ook worden gebruikt, mits goed afgestemd op de afwijkende erfbelastingvrijstellingen (per Spaanse regio verschillend!). Spaanse erfbelasting kan hiermee geheel of grotendeels worden voorkomen of worden uitgesteld tot het overlijden van de langstlevende.

Voorkomen van erfbelasting kan extreem belangrijk zijn voor de langstlevende echtgenoot indien er te weinig geld is om de verschuldigde erfbelasting te kunnen voldoen. Ook dit is een vorm van bescherming waarin een goed langstlevende testament dient te voorzien!

In Nederland is de notaris dé fiscalist op het gebied van erfbelasting. Diverse besparende constructies zijn in de Nederlandse notariële praktijk bedacht. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de regels van het Nederlandse erfrecht (middels een rechtskeuze) en huwelijksvermogensrecht. Dezelfde constructies en principes kunnen – na de nodige aanpassingen – ook gebruikt worden met betrekking tot de vererving van Spaans bezit en de besparing van Spaanse erfbelasting.

>klik hier voor meer informatie over het besparen van erfbelasting in Spanje met een Nederlands langstlevende testament

Let op! Een Spaanse notaris kan u hier niet mee helpen. Redenen:

1. Hij heeft geen kennis van het Nederlands erfrecht en huwelijksvermogensrecht, en lokale niet-notariële adviseurs in Spanje die hem bijstaan vaak ook niet; >lees hier meer over dit onderwerp
2. een Spaanse notaris ziet een testament niet als een erfbelastingbesparend instrument (zijn standpunt: “erfbelasting is gewoon een belasting die moet worden betaald”);
3. Het is onverstandig om in een Spaans testament flexibele en/of erfbelastingbesparende constructies op te nemen. Het testament kan beter in Nederland worden getekend. De Spaanse autoriteiten, inclusief de Spaanse notaris, krijgen de inhoud van een in Nederland getekend testament niet te zien. Een door de Nederlandse notaris opgestelde (Europese) verklaring van erfrecht is voor de uitvoering in Spanje voldoende, hetgeen discussies en interpretatiegeschillen omtrent de inhoud van het testament voorkomt en bovendien een vertaling van het testament overbodig maakt.

De Spaanse notaris adviseert niet actief op de fiscale gevolgen van uw testament. Dat is hij niet gewend, ook niet voor Spanjaarden. Spaanse testamenten blinken daarom vaak uit in eenvoud, en zijn nagenoeg altijd standaard. De dienstverlening van de Spaanse notaris beperkt zich – zeker als het een buitenlandse cliënt betreft – nagenoeg altijd tot het aanbrengen van zijn handtekening hierop.

Dubbele belasting

Er zijn situaties denkbaar dat over het Spaanse bezit zowel Nederlandse als Spaanse erfbelasting wordt geheven. Dubbele erfbelasting dus! Dit kan bijvoorbeeld al het geval zijn indien een Spaans vakantiehuis vererft aan de langstlevende, maar ook als het gaat om iemand die permanent in Spanje woont, en minder dan 10 jaar na zijn emigratie uit Nederland overlijdt. Dubbele erfbelasting kan worden voorkomen mits het testament hiertoe de mogelijkheden biedt.

Let op! Een ‘gewoon’ langstlevende testament naar Nederlands recht kan flinke dubbele erfbelasting opleveren.

Advies: laat een flexibel testament opstellen zodat de langstlevende echtgenoot de instrumenten in handen krijgt om dubbele erfbelasting te voorkomen.

>klik hier voor meer informatie over dubbele belasting

Erfbelasting in Spanje (successierecht): de vrijstellingen verschillen per regio

Sinds 2010 heeft de echtgenoot in Nederland een vrijstelling gekregen van méér dan 600.000 euro[1]. De kinderen kregen een vrijstelling van ruim 19.000 euro[2].

Ook de Spaanse erfbelasting kent vrijstellingen en kortingen, afhankelijk van de mate van verwantschap (echtgenoot, kinderen, kleinkinderen of stiefkinderen, ouders, broers/zusters etc.) of het object dat vererft (bijv. een echtelijke woning of onderneming).

‘Vrijstellingen’ verminderen het belastbare bedrag van de erfrechtelijke verkrijging. ‘Kortingen’ verminderen het erfbelastingbedrag dat resulteert na toepassing van de tarieftabel op het belastbare bedrag.

De vrijstellingen en kortingen verschillen per autonome Spaanse regio en zijn bovendien enorm veranderlijk. De vrijstellingen in de regio Valencia (Benidorm en omstreken) zijn momenteel (2017) nog royaal te noemen, maar de afgelopen jaren bijna jaarlijks verlaagd (een duidelijke tendens; zie hieronder voor het laatste nieuws). De vrijstellingen in Murcia zijn in 2013 op nihil gesteld, maar sinds augustus 2015 is er een korting ingevoerd op het belastingbedrag van 50%. Nabestaanden van mensen die in de tussenliggende periode zijn overleden staan echter met lege handen. Zo kan het dus gaan in Spanje! De vrijstellingen in Catalonië (Barcelona en omstreken) zijn hoog, maar wie zegt dat alle onzekerheden die voortvloeien uit het onafhankelijkheidsstreven niet zullen leiden tot hogere belastingen? De vrijstellingen in Andalusië (Marbella/Torremolinos en omstreken) lijken redelijk maar zijn verraderlijk. De op het eerste oog redelijk royale vrijstelling van maximaal 250.000 euro/pp is thans (2017) een ‘drempelvrijstelling’ die gedeeltelijk vervalt als het erfdeel meer waard is dan 250.000 euro, en geheel vervalt als het erfdeel meer waard is dan 300.000 euro. Bovendien vervalt laatstbedoelde drempelvrijstelling ook als de verkrijger (erfgenaam/legataris/langstlevende echtgenoot) een ‘voorvermogen’ heeft van meer dan 402.000 euro (2017). De vrijstellingen op de Canarische eilanden waren kort geleden nog uitermate laag. Op de Balearen nog steeds erg hoog. Ga zo maar door.

Een rondje bellen onder Spaanse notarissen leert dat zij het zelf niet meer bij houden. De meeste van hen wisten niet hoe het zat. Ze laten het invullen van de successieaangifte over aan een gestor, die hiervoor een computerprogramma heeft dat constant wordt geactualiseerd. Aan iemand die niet weet hoe de successiewetgeving exact luidt kun je uiteraard ook niet de fiscale planning met betrekking tot je erfenis overlaten.

Het Spaanse erfbelastingtarief is in alle regio’s sterk progressief. Het komt er op neer dat als de vrijstellingen in een autonome regio laag zijn, een niet-flexibel testament kan resulteren in hoge Spaanse erfbelasting waar niet aan valt te ontkomen. Daarnaast kan nog sprake zijn van dubbele erfbelasting (zie hiervoor), en dan heeft de langstlevende een serieus probleem.

Afschaffing discriminatie niet-residenten (Europees hof van justitie 3 september 2014)

Sinds deze uitspraak van het Europees Hof van Justitie gelden nagenoeg alle vrijstellingen en kortingen óók als de overledene en/of zijn erfgenamen niet in Spanje woonden. Dat is een grote verbetering. Residente en niet-residente erfgenamen worden voortaan ALTIJD gelijk behandeld.

Sterker nog: de genoemde uitspraak van het Hof geldt met terugwerkende kracht, zodat niet-residenten die in het verleden (vóór de genoemde uitspraak van het Hof) te veel erfbelasting hebben betaald, dit kunnen terugvorderen!

“Gebruikelijke (Nederlandse) testamenten worden in Spanje fiscaal (soms) anders uitgelegd”

De uitdaging is om de vele mogelijkheden die de Nederlandse erfwet biedt, én de constructies die in de Nederlandse testamentenpraktijk zijn bedacht, zo ‘slim’ mogelijk in te zetten; zowel ter voorkoming van Nederlandse als Spaanse erfbelasting, maar allereerst ter voorkoming van dubbele erfbelasting!

Maar let op! Daar waar Nederlands erfrecht de instrumenten kan leveren voor besparing van (dubbele) erfbelasting, zijn de ‘gewone’ Nederlandse langstlevende testamenten vaak de oorzaak van hoge (dubbele) erfbelasting. De ‘gewone’ Nederlandse testamentaire ‘oplossingen’ zijn weliswaar juridisch geldig, maar worden fiscaal in Spanje anders geïnterpreteerd.

>klik hier voor meer info over het Nederlandse langstlevende testament in Spanje

Zoek daarom een adviseur die aantoonbaar verstand heeft van:

1. Nederlands erfrecht (fundamenteel!);
2. Nederlandse erfbelasting (de Nederlandse ‘Successiewet’) én Spaanse erfbelastingwetgeving (in de desbetreffende Spaanse regio!).

Grondige kennis van Nederlands erfrecht is fundamenteel belang omdat de bescherming van de echtgenoot hier van afhankelijk is. Dit is uw eerste prioriteit! Besparing van erfbelasting in Spanje is meegenomen, maar soms óók van extreem groot belang voor de (financiële) bescherming van de achterblijvende echtgenoot.

>lees hier het artikel ‘Testament – welk belang krijgt voorrang’

U bent dus het meest geholpen met een Nederlandse notaris die zich heeft verdiept in de Spaanse erfbelastingwetgeving in theorie én praktijk. Daarnaast is de Nederlandse notaris per definitie dé jurist én fiscalist op het gebied van Nederlands erfrecht en Nederlandse erfbelasting; kennis van die rechtsgebieden is voor hem vanzelfsprekend.