Huwelijkse Voorwaarden in Spanje

In eerdere artikelen dit jaar zijn het testament en de executeur-testamentair aan de orde gekomen als ‘instrumenten’ om uw nalatenschap in Spanje te organiseren (zie www.erfrechtinspanje.nl). In deze bijdrage ga ik het hebben over de relevantie van huwelijkse voorwaarden. Wat moet u weten als u huwelijksvoorwaarden heeft of uw huwelijkse voorwaarden wilt wijzigen (mede) met het oog op nalatenschapsplanning?

De wettelijke standaard

Door het maken van huwelijksvoorwaarden voorafgaande aan het huwelijk kunnen echtgenoten afwijken van de wettelijke standaard. Vóór 1 januari 2018 was de algehele gemeenschap van goederen de wettelijke standaard in Nederland. Met ingang van die datum is het de ‘beperkte huwelijksgemeenschap’ geworden, waarbij het vermogen dat de echtgenoten vóór het huwelijk hadden privé eigendom van die echtgenoten blijft en niet in die beperkte huwelijksgemeenschap terechtkomt.

De meest voorkomende huwelijksvoorwaarden

Veruit de meeste huwelijkse voorwaarden zijn uiteraard vóór 1 januari 2018 getekend. De meeste van deze huwelijksvoorwaarden houden in dat de (destijds als wettelijke standaard geldende) algehele gemeenschap van goederen volledig buiten werking wordt gesteld, zodat tussen de echtgenoten geen enkele huwelijksgemeenschap zal bestaan.

Staande huwelijk overstappen naar de algehele gemeenschap van goederen.

Als echtgenoten ouder worden, met pensioen gaan, het echtscheidingsrisico is geweken, en het gevoel overheerst dat het opgebouwde vermogen aan hen beiden in gelijke mate toebehoort, wordt vaak geadviseerd om over te stappen naar een algehele gemeenschap van goederen. Dat komt onder andere omdat dit een aantal significante voordelen kan hebben als het uiteindelijk komt tot de nalatenschapsafwikkeling van de als eerste stervende echtgenoot. De algehele gemeenschap van goederen is namelijk het meest flexibele uitgangspunt als echtgenoten de mogelijkheid willen hebben om aan ‘estate planning’ te doen (belastingbesparing via nalatenschapsplanning). Dat is zo omdat de langstlevende echtgenoot dan zelf kan en mag bepalen welke specifieke waarden, goederen en schulden van de algehele gemeenschap van goederen behoren tot de helft van de overleden echtgenoot hierin (de nalatenschap dus), en welke daarvan behoren tot de helft van de langstlevende echtgenoot. Het testament van de overleden echtgenoot heeft slechts betrekking op dat wat behoort tot de nalatenschap. Voor ‘estate planning’ kan het erg handig zijn dat na het overlijden kan worden vastgesteld welke waarden, goederen en schulden dan precies tot die nalatenschap behoren en welke niet.

Daarnaast heeft het bestaan van een algehele gemeenschap van goederen het grote voordeel van de eenvoud en de helderheid. Dat voordeel betaalt zich driedubbel uit als de nalatenschapsafwikkeling in het buitenland moet plaatsvinden. Als echtgenoten vanaf het begin van hun huwelijk in algehele gemeenschap van goederen gehuwd waren, bestaat er uiteraard geen akte van huwelijksvoorwaarden die vertaald en geïnterpreteerd moet worden in een land waar zij niets begrijpen van onze wetgeving op dat punt. Dat is ideaal. Als echtgenoten wel huwelijkse voorwaarden hebben gemaakt en jaren later  – met het oog op nalatenschapsplanning – willen overstappen naar een algehele gemeenschap van goederen, dan is daar een nieuwe akte van huwelijksvoorwaarden voor nodig waarin staat dat echtgenoten voortaan in algehele gemeenschap van goederen zijn gehuwd. Die akte is veel eenvoudiger dan de oorspronkelijke huwelijkse voorwaarden. Ook dat scheelt al een hoop in het buitenland.

Zoals gezegd: de echtgenoten die na 1 januari 2018 zijn getrouwd zonder het maken van huwelijksvoorwaarden hebben niet meer automatisch een algehele gemeenschap van goederen gekregen. Om die alsnog te krijgen moeten zij ‘staande huwelijk’ bij de notaris een akte van huwelijkse voorwaarden tekenen waarin zij verklaren een algehele gemeenschap van goederen te zijn overeenkomen.

Schenkbelasting

Als echtgenoten die mét huwelijksvoorwaarden gehuwd zijn (of ná 1 januari 2018 zónder huwelijkse voorwaarden) willen overstappen naar een algehele gemeenschap van goederen, is er doorgaans sprake van een ‘vermogensverschuiving’ van de ene naar de andere echtgenoot. De vermogens van de afzonderlijke echtgenoten zullen immers meestal niet even groot zijn, maar ná de overstap is dat per definitie wél het geval. Tegenover deze vermogensverschuiving staat geen tegenprestatie, maar desondanks wordt dan in Nederland in beginsel geen schenkbelasting geheven. De theoretische achtergrond zal ik u besparen.

In Spanje is die vermogensverschuiving tussen echtgenoten in beginsel wél belast met (Spaanse) schenkbelasting. Met andere woorden: echtgenoten die ná 1 januari 2018 zijn gehuwd zonder huwelijksvoorwaarden kunnen te maken krijgen met Spaanse schenkbelasting als zij woonachtig zijn in Spanje of in Spanje bezit hebben en ‘staande huwelijk’ zijn overgestapt van de ‘beperkte huwelijksgemeenschap’ naar een ‘algehele gemeenschap van goederen’. Juist omdat zij hiervoor een akte van huwelijkse voorwaarden hebben moeten tekenen en dat feit bij gelegenheid aan de Spaanse fiscus bekend wordt. Bijvoorbeeld als een van de echtgenoten overlijdt, en daarbij blijkt dat de overstap naar de algehele gemeenschap van goederen tot een vermogensverschuiving tussen de echtgenoten heeft geleid.

Conclusie

Echtgenoten die mét huwelijksvoorwaarden zijn gehuwd én echtgenoten die ná 1 januari 2018 zijn gehuwd zónder huwelijkse voorwaarden moeten oppassen als zij – met het oog op nalatenschapsplanning – zonder nadere maatregelen willen overstappen naar de algehele gemeenschap van goederen. Voor niet-residenten geldt dat, indien één van de echtgenoten bijvoorbeeld een tweede woning in Spanje op naam heeft, een dergelijke overstap mogelijk leidt tot een Spaanse schenkbelastingaanslag wegens ‘verschuiving’ van de helft van die woning naar de andere echtgenoot. Voor residenten kan het bij een dergelijke overstap gaan om Spaanse schenkbelasting over de totale waardeverschuiving die dit tussen echtgenoten heeft veroorzaakt (ongeacht in welk land de ‘verschoven’ bezittingen zijn gelegen).

6 maart 2019

R.L. (Renato) Zanardi, notaris in Nederland en estate planner in Spanje

Verzorgd door Hak & Rein Vos juridisch adviseurs en notarissen: notarissen in Nederland én erfrechtadviseurs gevestigd in Albir (Costa Blanca) en Marbella (Costa del Sol). Zie voor eerdere columns onze website www.erfrechtinspanje.nl en zie onze advertentie elders in dit blad.