LEVENSTESTAMENT IN SPANJE–deel 6: schenken/aflossen i.v.m. bijdrage zorginstelling

In dit deel 6 van deze columnreeks gaan we verder met de casus van Peter en Miranda over de rol en mogelijkheden van een levenstestament. Dit keer gaat het om besparing op Peters bijdrage in de kosten van zijn verblijf in een zorginstelling.

Onvoorziene omstandigheden

Peter had nooit verwacht dat hij uiteindelijk weer in Nederland terecht zou komen. Dat is nooit de bedoeling geweest. Door zijn hersenbloeding en vervolgens het overlijden van zijn vrouw bleef hij hulpeloos achter in Spanje waarna Harold, hun zoon, hem snel heeft teruggehaald naar Nederland. Wonder boven wonder is ook in deze volstrekt onvoorziene situatie toch voorzien in de testamenten en levenstestamenten van Peter en Miranda.

Preventieve maatregelen

Tijdens de laatste economische crisis, toen het bedrijf van Peter bijna failliet ging, hebben hij en Miranda geleerd hoe belangrijk het is om ook rekening te houden met de minder gunstige spelingen van het lot. Zo waren het destijds de huwelijksvoorwaarden die bijna een catastrofe hebben voorkomen toen Peter tijdens die crisis dreigde failliet te gaan. Gelukkig is het uiteindelijk niet zo ver gekomen. Ze zijn toen weliswaar met de schrik vrij gekomen maar waren blij dat zij destijds goede preventieve maatregelen hadden getroffen. Ze namen zich toen voor om ook stil te staan bij alle andere mogelijke scenario’s, en daar adequate regelingen voor te treffen.

Zorginstelling; vermogensafhankelijke bijdrage in de verblijfskosten

Uit de vorige column weten we dat Peter in een Nederlandse zorginstelling terechtkwam. Voor het verblijf in een zorginstelling moet iedereen ‘naar vermogen’ in de kosten daarvan bijdragen. We weten ook dat Peter goed had gewerkt, gespaard en daarna ook nog goed had belegd. Daarom had Peter in zijn levenstestament staan dat Harold namens hem mag overgaan tot uitbetaling aan zichzelf van het erfdeel dat hij nog te goed had wegens de nalatenschap van zijn moeder, mits dit zou leiden tot een lagere bijdrageverplichting voor Peter. Wat blijkt echter: de daling van het box 3-vermogen van Peter én van de bijdrage is daarmee nog niet optimaal. Wat nu? De notaris helpt. Besloten wordt om uit het vermogen van Peter een aanvullende schenking aan Harold te doen. Voor een dergelijke schenking geldt op grond van het levenstestament een gelijkluidende voorwaarde.

‘Interne’ voorwaarden aan gebruik van de volmacht

De bedoelde voorwaarde(n) staan niet in het volmachtdeel van het levenstestament, maar in het deel dat gaat over de regels die de gevolmachtigde in acht moet nemen bij het gebruik van de volmacht. Die regels gelden alleen in de interne verhouding tussen Peter en Harold. Voor de bank zijn ze niet relevant. Voor de bank is alleen het volmachtdeel relevant. Aan de beperkingen en voorwaarden in het interne gedeelte heeft de bank geen boodschap bij de beoordeling of Harold bevoegd is om namens zijn vader te handelen. Maar die voorwaarden en beperkingen zijn geen ‘wassen neus’. Als Harold buiten zijn boekje gaat kan de volmacht worden ingetrokken en kan hij aansprakelijk worden gesteld door de toezichthouder.

Toezichthouder

Peter heeft de notaris in zijn levenstestament tot toezichthouder aangewezen. Elk half jaar moet Harold even laten zien welke uitgaven en rechtshandelingen hij namens Peter heeft verricht. Als uit deze ‘rekening en verantwoording’ blijkt dat er een vreemde uitgave is gedaan moet Harold dit kunnen verklaren. Zo niet, dan kan de toezichthouder de volmacht intrekken en Harold aansprakelijk stellen zoals hiervoor bedoeld.

Controle

Harold gaat over tot uitvoering van het plan en tekent twee korte akten bij de notaris. Een akte waarin wordt vastgelegd dat zijn erfdeel wegens de nalatenschap van zijn moeder aan hem wordt uitbetaald, en een andere waarin een aanvullend bedrag aan hem wordt geschonken. Daarin wordt tevens opgenomen dat het ‘door Peter’ geschonken geld alleen voor Harold is en niet (voor de helft) ook van diens vrouw Petra, ondanks dat Harold in algehele gemeenschap met haar is gehuwd. Ook dit was een voorwaarde die in het levenstestament van Peter was vastgelegd.

In de eerstvolgende IB-aangifte van Peter kan een lager ‘box 3’ vermogen worden opgegeven. Als gevolg hiervan gaat Peter te zijner tijd een (veel) lagere bijdrage betalen voor zijn verblijf in de verzorgingsinstelling.

Nadere voorwaarden aan het doen van schenkingen

Aangezien voor de vaststelling van Peters bijdrage in de verblijfskosten zijn vermogen per 1 januari van twee jaar daarvoor als grondslag geldt, zal er zolang moeten worden gewacht totdat de daling van de bijdrage daadwerkelijk intreedt. Daarom moesten de omschreven maatregelen zo snel mogelijk worden genomen. Nu dit geregeld is, kan er rustig verder worden gekeken of het raadzaam is aanvullende schenkingen uit het vermogen van Peter te verrichten. Aanvullende schenkingen mogen op grond van het levenstestament van Peter slechts plaatsvinden als deze erfbelastingbesparing opleveren én er voldoende vermogen voor Peter overblijft om in zijn verzorging te kunnen blijven voorzien. Aangezien de kwaliteit van de verzorging in Nederland daalt en de kosten toenemen moet hier goed op worden gelet. In de schenkingsakte neemt de notaris daarom een herroepingsclausule op. Ook dit was een voorwaarde in het levenstestament voor aanvullende schenkingen. Harold kan in overleg met de toezichthouder de schenking herroepen als naderhand blijkt dat er teveel geschonken is. Harold doet er dus wel verstandig aan het geschonken bedrag op een aparte rekening te zetten en hier niet aan te komen totdat Peter is overleden!

(wordt vervolgd)

R.L. (Renato) Zanardi,notaris in Nederland en estate planner in Spanje

Verzorgd door Hak & Rein Vos juridisch adviseurs en notarissen: notarissen in Nederland én erfrechtadviseurs gevestigd in Spanje (Costa Blanca en Costa del Sol). Zie voor eerdere columns onze website www.erfrechtinspanje.nl.