ERFDELEN VASTSTELLEN, NIET UITSTELLEN

Als één van beide ouders overlijdt -stel vader- vinden de kinderen het vaak pijnlijk om de zakelijke kant van deze gebeurtenis bespreekbaar te maken. Vooral emotioneel moet een en ander worden verwerkt en iedereen – maar vooral moeder – moet wennen aan de nieuwe situatie. Maar ook financieel is dat het geval. Kinderen hebben vaak wel ergens gehoord dat er iets geregeld moet worden, maar ze willen zich niet opdringen bij hun ouder.

Wat er precies geregeld moet worden is per situatie verschillend. In de regel zal een (Europese) verklaring van erfrecht via de notaris moeten worden opgemaakt (zie www.erfrechtinspanje.nl en zoek op “Europese”). Uit deze akte blijkt wie erfgenamen zijn en wie namens de erfgenamen mag handelen ten aanzien van bijvoorbeeld bank- en verzekeringszaken, het huis, en dergelijke.

Vervolgens zal de nalatenschap moeten worden verdeeld conform het testament. De manier waarop is afhankelijk van de inhoud van het testament. Er zijn heel erg veel varianten mogelijk.

Fiscaal zal er ook het nodige moeten gebeuren. Denk aan een overlijdensaangifte voor de Spaanse of Nederlandse inkomstenbelasting, gemeentelijke meerwaardebelasting (plus valia municipal), en natuurlijk de aangifte(n) erfbelasting in Spanje en/of Nederland.

Volledig afwikkelen is verstandig

Het unieke van een langstlevende testament naar Nederlands recht is dat moeder  als eigenaar de vrije beschikking kan krijgen over alle bezittingen, zonder dat medewerking van de andere erfgenamen (de kinderen) vereist is. Bij een goede relatie tussen ouders en kinderen zien wij regelmatig dat men het bij een verklaring van erfrecht en aangifte successierecht laat. Moeder heeft en houdt immers feitelijk overal de beschikking over, maar ook poogt men hiermee wel gebruik te maken van de mogelijkheid om de Spaanse erfbelasting te laten verjaren, hetgeen overigens inmiddels moet worden afgeraden. Doorgaans is het echter veel verstandiger om de nalatenschapsafwikkeling volledig af te ronden en daarbij de hoogte van de (nog onopeisbare) erfdelen van de kinderen te laten vaststellen. Waarom?

Niet uitstellen maar vaststellen!

De kinderen kunnen de erfdelen meestal niet meteen opeisen na het overlijden van vader, maar pas op een later moment, bijvoorbeeld als moeder komt te overlijden, als zij zou gaan hertrouwen of samenwonen of als zij blijvend wordt opgenomen in een zorginstelling.

Wanneer de erfdelen van de kinderen niet worden vastgesteld bij het overlijden van vader dan kan dit tot problemen leiden op het moment dat de erfdelen van de kinderen wél opeisbaar zijn, zowel voor moeder als voor de kinderen. Voor de kinderen, omdat na verloop van jaren het vaak erg moeilijk is om de omvang van die erfdelen vast te stellen. Vaak zijn gegevens verloren gegaan en ook kan de waarde van de erfdelen voor de erfbelasting anders zijn dan de waarde die tussen de erfgenamen onderling geldt. Hierdoor kunnen erfdelen groter of kleiner zijn dan in de aangifte erfbelasting opgenomen. Dit laatste kan van zeer groot belang zijn, bijvoorbeeld  als moeder uiteindelijk remigreert naar Nederland om dichter bij haar kinderen en kleinkinderen te zijn (hetgeen wij vaak zien gebeuren), en daar uiteindelijk overlijdt. Als de erfdelen in de nalatenschap van vader wél zijn vastgesteld, zijn deze als schulden  van moeder aan de kinderen aftrekbaar  in haar nalatenschap, waardoor de kinderen in Nederland véél minder erfbelasting verschuldigd zijn.

Zorginstelling en opeten van de erfdelen

Bij opname in een zorginstelling is moeder een eigen bijdrage verschuldigd die mede afhankelijk is van haar vermogen. Daarbij wordt geen rekening gehouden met het feit dat moeder nog aan de kinderen hun erfdelen is verschuldigd. Die bijdrage kan hierdoor hoger zijn dan haar inkomen, met intering tot gevolg. Afhankelijk van het testament kan moeder dan vrijwillig uitkeren of kunnen de kinderen opeisen. Maar hoe hoog waren die erfdelen dan? Zij hadden destijds moeten worden vastgesteld, of moet nu (met veel moeite) alsnog worden vastgesteld. Als opeisen door de kinderen pas veel  later na de opname van moeder plaatsvindt, bijvoorbeeld omdat de erfdelen nog moesten worden vastgesteld, is het bovendien de vraag of de kinderen dit recht niet hebben verspeeld.

R.L. (Renato) Zanardi,notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum: donderdag 17 december 2015