ALERT – ADVISEURS DIE NIET WETEN WAT ZE NIET WETEN

NEDERLANDS ERFRECHT OF SPAANS ERFRECHT: EEN RECHTSKEUZE IS SOMS HELEMAAL NIET NODIG!

Een van mijn klanten kreeg van mij te horen dat zij haar testament niet hoefde te wijzigen. Zij hoefde van mij zelfs geen rechtskeuze voor Nederlands erfrecht in haar testament op te nemen. Zij had namelijk geen kinderen en haar ouders waren ook al overleden. In die situatie ben je 100% vrij om je vermogen te laten vererven aan wie je ook wilt. Er is geen wetsbepaling die je ook maar iets in de weg kan leggen; niet in de Spaanse wet en niet in de Nederlandse wet. Haar nalatenschap kon dus net zo goed vererven onder het Spaanse erfrecht als onder het Nederlandse erfrecht. Zij kon zich de kosten voor een nieuw testament besparen.

Nederlandse erfbelasting of Spaanse erfbelasting: dit heeft helemaal niets met een ‘rechtskeuze’ te maken!

Zij was meer dan 10 jaar geleden geëmigreerd naar Spanje, had geen koopwoning in Spanje, en had nagenoeg al haar vermogen (spaarrekening) in Nederland op de bank staan. Krachtens haar huidige testament zou zij al haar vermogen nalaten aan de kinderen van haar eerder overleden echtgenoot. Deze stiefkinderen wonen in Nederland. In deze situatie zal haar Nederlandse spaarrekening geheel vrij van erfbelasting vererven aan haar stiefkinderen. Daar zijn geen moeilijke constructies voor nodig, maar slechts een testament waarin deze stiefkinderen tot erfgenamen worden benoemd. Het is een simpel gevolg van de belastingwetgevingen (erfbelasting) in Spanje en Nederland. Erfbelasting en erfrecht moeten niet met elkaar worden verward, het zijn twee verschillende dingen. Zolang dit onderscheid niet duidelijk is, is deze materie onbegrijpelijk voor iemand die hiermee niet dagelijks bezig is.

Schoenmaker, blijf bij je leest!

Voor wat administratieve aangelegenheden bracht mijn klant een bezoek aan haar gestor, waar zij al jaren naar alle tevredenheid haar IB-aangifte liet regelen. En passant vertelde zij haar het advies dat ze van mij kreeg met betrekking tot haar testament. In plaats van zich te beperken tot haar eigen vakgebied, waar ik zelf ook geen verstand van heb (ik heb zelf ook een gestor), durfde zij mijn advies te betwisten en zich daarmee te begeven op het specialistische terrein van (internationaal) erfrecht en erfbelasting. Niet gehinderd door enige kennis durfde zij namelijk te beweren dat het belastingvrij vererven van de Nederlandse spaarrekening van mevrouw slechts kon worden bereikt door in het testament een rechtskeuze op te nemen voor het Nederlands erfrecht. Het opnemen van een dergelijke rechtskeuze kan inderdaad heel erg nuttig zijn, maar heeft met erfrecht te maken en niets met erfbelasting. Hiervoor heb ik al uitgelegd waarom ook met het oog op het erfrecht een rechtkeuze in dit concrete geval helemaal niet nodig was. Zij bracht mevrouw met deze onzin (!) derhalve compleet in verwarring.

Niet gehinderd door enige kennis

Deze gestor heeft derhalve zelfs minder kennis van erfrecht en erfbelasting dan de regelmatige lezers van mijn columns in de Hallo. Ongelooflijk dat iemand die het vertrouwen van haar Nederlandse klanten ontleent aan het feit dat zij op een correcte wijze een Spaanse IB-aangifte kan invullen en Nederlands spreekt zich daarmee blijkbaar zo verheven gaat voelen dat zij zelf gaat geloven ook te kunnen adviseren op rechtsgebieden waar een echte professional een jarenlange universitaire opleiding en specialistische werkervaring voor nodig heeft. Deze gestor had – zoals veel van haar ‘gewone’ landgenoten – de klok horen luiden zonder dat zij wist waar de klepel hangt.

Erfrecht en erfbelasting: neem het alstublieft serieus; het heeft enorme (financiele) consequenties voor nabestaanden, vooral in Spanje!

Erfrecht en erfbelasting zijn heel ingewikkelde wetgevingen, zeker als ze moeten worden toegepast of uitgelegd in een internationale context, zoals het geval is bij Nederlanders met bezit in Spanje. Een serieuze adviseur weet wat hij weet, maar weet nog beter wat hij niet weet! Serieuze adviseurs op het gebied van erfrecht en erfbelasting in een Spaans-Nederlandse context zijn schaars. Spaanse notarissen weten alles van Spaans erfrecht, maar in beginsel niets van Nederlands erfrecht en Nederlandse erfbelasting (zelfs weinig van Spaanse erfbelasting merk ik steeds vaker!), al zullen ze het eerder begrijpen dan een gestor omdat het juristen zijn. Maar ‘begrijpen’ is niet het zelfde als ‘weten’. Om het goed te ‘weten’ moet hij ook een Nederlandse notaris consulteren. Vice versa geldt dit uiteraard ook: een Nederlandse notaris kan in beginsel een testament maken dat juridisch gezien perfect werkt in Spanje. Door in het testament op te nemen dat het Nederlands erfrecht van toepassing wordt verklaard op de nalatenschap, zorgt hij ervoor dat ook de vererving van het Spaanse bezit volgens de Nederlandse regels en het testament kan plaatsvinden. Wat een willekeurige Nederlandse notaris echter niet weet is hoe ‘zijn’ testament fiscaal (voor de erfbelasting) uitpakt in Spanje. Daarvoor zal hij zich moeten wenden tot een professional op dit (fiscale) rechtsgebied.

De ene jurist is de ander niet!

Laat u zich ook niet inpakken door een adviseur/gestor die u vertelt ook jurist te zijn. De ene jurist is de andere namelijk niet. Iemand die fiscaal recht of notarieel recht heeft gestudeerd en op dit rechtsgebied jarenlange ervaring heeft opgedaan, heeft een heel andere ‘bagage’ dan iemand die is opgeleid voor de advocatuur en/of een jurist die jarenlang bij een bank of commerciële instelling heeft gewerkt (of als gestor werkzaam is geweest). U zou dus eigenlijk om te beginnen naar het diploma moeten vragen. Opgeleid zijn als jurist in Nederland betekent daarnaast uiteraard niet dat diegene ook weet hoe wetgevingen in Spanje werken. En dan is er nog het internationale aspect: hoe grijpen nationale wetgevingen in internationaal opzicht in elkaar. Een beetje zelfstudie en ‘van horen zeggen’ is echt niet voldoende op dit vakgebied dat door echte professionals als een van de meest lastige wordt bestempeld.

Leuker en makkelijker kan ik het helaas niet maken. U wilde toch zo graag in Spanje wonen? Dan krijgen uw nabestaanden hiermee te maken. Even een simpel testamentje maken is er dan niet meer bij, of in bepaalde situaties – zoals bij mijn hiervoor genoemde klant – misschien wel! Maar degene die u hierover om raad vraagt moet in de eerste plaats heel goed weten wat hij weet en wat hij niet weet. Dat soort mensen blijken – zo is mijn ervaring inmiddels – aan de Costa’s heel erg schaars te zijn. Raadpleeg daarom een aantoonbare specialist en niet een ‘manusje van alles’. Iemand die zegt alles te kunnen heeft nooit de tijd en capaciteit gehad om echt in de materie te duiken. De financiële gevolgen van een fout advies kunnen enorm zijn en de stelling dat u de ellende die hierdoor wordt veroorzaakt zelf toch niet meer meemaakt lijkt me niet geheel op zijn plaats.

R.L. (Renato) Zanardi,notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum 25 juni 2013