Nalatenschappen van Nederlanders met bezit in Spanje (7) – Nalatenschapsplanning via het testament (II)

Publicatiedatum 3 april 2014.

In de delen 1 tot en met 4 heb ik vooral geschreven over de invloed van de wet op de vererving. In deel 5 ben ik begonnen met de mogelijkheden om af te wijken van de wettelijke vererving in verband met de gewenste nalatenschapsplanning. In dat deel heb ik het gehad over de planningsmogelijkheden met huwelijksvoorwaarden. In deel 6 (het vorige deel) ben ik begonnen met de testamentaire planningsmogelijkheden. In dit deel ga ik het hebben over: juridische versus fiscale testamentaire planning. Alle vorige delen kunt u nalezen op onze website www.erfrechtinspanje.nl

De kracht van het geschreven (testamentaire) woord

De inhoud van een testament kan zó ingrijpen op het leven van nabestaanden, dat Nederlandse notarissen reeds tijdens hun opleiding zwaar bewust worden gemaakt van de ontembare kracht van het geschreven (testamentaire) woord. In dat verband zou met bijzondere aandacht kunnen worden gekeken naar de wijze waarop de voorlichting aan de Costa’s doorgaans plaatsvindt. Meestal gebeurt dit – bij gebrek aan een Nederlandse notaris – door aldaar gevestigde Nederlanders met een andere professie. Spaanse notarissen zijn namelijk doorgaans geen volwaardig alternatief, wegens de taal en de onvoldoende kennis van het Nederlandse erfrecht. Zij laten zich de tekst van het testament het liefst ‘influisteren’ door een Nederlandstalige begeleider van de testateur, om vervolgens in het slot van het testament op te nemen dat het vooral de testateur zelf was die wist hoe het moest, zodat de Spaanse notaris zijn handen kan wassen in (onwetende) onschuld.

Het is allereerst de vraag of de desbetreffende begeleider wèl voldoende kaas heeft gegeten van de regels van het Nederlandse erfrecht. Tevens kan men zich afvragen of hij zich wel voldoende bewust is welk ‘lot’ hij met dit ‘influisteren’ voor de nabestaande(n) bezegelt, en hoe veel accenten hij zet op aspecten van de planning waarin hij professioneel vooral geïnteresseerd is, en waarmee hij zich commercieel gezien als professional vooral wil manifesteren.

Juridische versus fiscale planning

Zo zal een accountant of een fiscalist vanuit zijn professie vaak de nadruk leggen op de fiscale kant, terwijl de keuze voor de daarmee samenhangende (besparende) testamentaire regelingen ‘menselijk gezien’ wellicht een stuk minder fijne consequenties voor de nabestaande(n) in petto hebben. Zo had mijn collega Judy Tromp kortgeleden een cliënt die – na het jong overlijden van zijn eerste vrouw – zijn agrarische bedrijf in Nederland aan zijn kinderen had overgedragen/geschonken, met name omdat daarmee gebruik gemaakt kon maken van de zeer royale ‘bedrijfsopvolgingsvrijstelling’. Tonnen belasting had de adviseur de kinderen hiermee bespaard! Deze adviseur was zich echter onvoldoende bewust geweest van het feit dat, in het kader van de nalatenschapsafwikkeling van de vrouw, óók nagenoeg al het overige vermogen op papier al naar de kinderen was doorgeschoven, met als gevolg dat de man bij zijn overlijden geen cent meer over zou hebben om zijn tweede vrouw verzorgd achter te laten. Niemand had hem dit verteld.

Een andere cliënt toonde mij het testament van zijn terminale vrouw op grond waarvan hij na haar overlijden het vruchtgebruik van de Spaanse echtelijke woning zou verkrijgen. Tienduizenden euro’s Spaanse erfbelasting konden hiermee worden bespaard, maar hij het was hem niet verteld dat hij ‘zijn huis’ niet meer kon verkopen als hij de verkoopopbrengst nodig zou hebben om in zijn levensonderhoud te voorzien! Zijn kinderen zijn dan immers de eigenaren.

Let op: de juridische planning gaat altijd vóór op de fiscale planning

Een testament dient in de allereerste plaats om het vermogen te laten terechtkomen waar de testateur het wil hebben. Pas daarna kan daarnaast met het testament gefocust worden op besparing van erfbelasting. Als besparing slechts kan worden bereikt door de ontvanger een minder sterke rechtspositie te geven dan oorspronkelijk beoogd, dan moet dit bij de testateur volstrekt helder zijn vóórdat hij zijn handtekening zet.

Tot volgende week!