Een Spaans en een Nederlands testament naast elkaar (deel 1)

Zeer veel Nederlanders willen naast hun Nederlandse testament ook nog een testament opmaken “voor hun Spaanse onroerende goed”. Dit is een absoluut verkeerde beslissing. In dit artikel wordt de werking van het hebben van twee testamenten belicht op het moment van het uitvoeren van deze testamenten. Het is enkel de top van de ijsberg die hier ter sprake komt.

Buitenlands recht van toepassing

Het gebeurt vaak dat een Nederlander lang geleden een testament in Nederland heeft getekend zonder rechtskeuze, langer dan vijf jaar in Spanje woont en hier een testament heeft getekend voor enkel de Spaanse goederen. Hierin heeft men wél voor het Nederlandse recht gekozen. Het afwikkelen geeft nu grote problemen. Voor wat betreft de goederen in Nederland zal men moeten concluderen dat Spaans recht van toepassing is; de overledene woonde meer dan vijf jaar in Spanje en had in zijn Nederlandse testament geen rechtskeuze gemaakt. De Nederlandse notaris moet volgens Spaans erfrecht afwikkelen; een rechtssysteem waar hij geen verstand van heeft. Voor wat betreft de goederen in Spanje zal men moeten concluderen dat Nederlands recht van toepassing is; daar is in het Spaanse testament immers voor gekozen. De Spaanse notaris moet volgens Nederlands erfrecht afwikkelen; ook voor hem een onbekend rechtssysteem. De afwikkeling van deze nalatenschap zal zeer veel tijd, moeite en kosten vergen.

Legitieme portie

Eén van de grote verschillen tussen het Spaanse en Nederlandse erfrecht is dat het Nederlandse erfrecht in principe de langstlevende beschermt, en het Spaanse erfrecht in principe de kinderen. Zo reserveert het Spaanse recht een groot verplicht gedeelte voor de kinderen; de zogenaamde legitieme portie. Dit gedeelte is twee derde van de nalatenschap voor alle kinderen samen en moet bij overlijden feitelijk aan de kinderen worden overgedragen. De legitieme portie volgens Nederlands erfrecht voor een kind is de helft van een kindsdeel, en mag aan de kinderen toegewezen worden in de vorm van een schuld. De interpretatie van de legitieme portie wordt extra moeilijk bij het bestaan van twee testamenten. Hoe moet er verdeeld worden als de legitieme porties in de beide testamenten volgens verschillende erfrechten vastgesteld worden ? Over het totaal van de nalatenschap zouden de kinderen recht kunnen hebben op twee derde van de waarde (Spaans recht), maar over een gedeelte van de nalatenschap is dit niet van toepassing (Nederlands recht). Met name door het feit dat beide gedeeltelijke nalatenschappen door verschillende notarissen worden afgewikkeld (in Nederland en in Spanje), die meestal geen onderling overleg hebben en elkaar niet begrijpen, kunnen de verdelingen op deze manier scheef lopen.

Gelijkluidende testamenten?

Zelfs als in beide gevallen dezelfde wetgeving van toepassing is, kan er verwarring ontstaan. Een voorbeeld: een Nederlands (langstlevende-) testament stelt dat alle goederen van de nalatenschap aan de langst-levende toekomen en de kinderen een vordering krijgen. Alle rechten van de kinderen om deze voor het overlijden van de langstlevende op te eisen zijn, normaal gesproken, uitgesloten. Het Spaanse testament stelt enkel dat de goederen in Spanje aan de langstlevende worden nagelaten. Het lijkt identiek, maar kan totaal anders uitpakken in een conflictsituatie. Door de manier van redactie van het Spaanse testament zijn de kinderen voor wat betreft de Spaanse goederen onterft. Een onterft kind kan zijn kindsdeel direct opeisen. (Dat was in het Nederlandse testament uitgesloten, maar in het Spaanse testament weer teniet gedaan.) Dat betekent dat de langstlevende misschien het huis moet verkopen om een gedeelte aan de kinderen uit te betalen.

Juridische kwesties

Een Spaans testament dat enkel over Spaanse goederen beschikt, moet als onderdeel van het Nederlandse testament worden gezien, als (ware het) een legaat. Dit geeft grote problemen als beide testamenten niet volledig overeenkomen; iets wat nagenoeg nooit gebeurt.

Als in een Nederlands testament een legaat van 10.000 euro voor het Rode kruis is opgenomen, en in het Spaanse testament ook, betekent dat dan dat er twee keer 10.000 euro moet worden uitbetaald? Als het antwoord op deze vraag al moeilijk lijkt, kunt u nagaan als het legaat een kindsdeel is en in moeilijke verwoordingen in het testament is opgenomen.

Sommige kwesties, zoals een onterving, worden in beide landen op verschillende manier benaderd. Zo kan het dus gebeuren dat een in Nederland geldige onterving in Spanje niet geaccepteerd wordt, en het onterfde kind weer gewoon erfgenaam wordt.

Conclusie

De problemen bij het uitvoeren van twee testamenten kunnen enkel door een specialist worden voorzien. Er kunnen zich veel situaties voordoen die men op het moment van het maken van het testament niet voorziet. Het is dan ook absoluut af te raden om een testament in Nederland en een testament in Spanje te hebben. Lees nu deel 2 van dit artikel