Mogelijke bronheffing over pensioenen heeft grote consequenties (ook voor erfbelasting)

BRONSTAATHEFFING INKOMSTENBELASTING

Op dit moment zijn er onderhandelingen gaande tussen de Spaanse en Nederlandse overheid voor de herziening van het verdrag inkomstenbelasting tussen beide landen uit 1971, met het doel (van de Nederlandse overheid) om te komen tot een bronbelasting van de pensioenen. Mocht Nederland zijn doel bereiken dan zal dit funeste gevolgen hebben voor de Nederlandse residenten in Spanje op het gebied van de erfbelasting.

Het huidige systeem

Fiscale residenten in Spanje verzorgen in Spanje hun aangifte inkomsten-belasting en in dat geval worden hun pensioenen (private pensioenen, AOW en lijfrentes) enkel in Spanje belast. Veel Nederlanders maken gebruik van deze mogelijkheid, alhoewel nog grotere aantallen residenten (personen die feitelijk in Spanje wonen) hun inkomstenbelasting in Nederland aangeven en zo dus geen fiscaal resident in Spanje zijn, maar feitelijk ook geen resident in Nederland. De rechten op de sociale voorzieningen spelen daarbij een grote rol. De situatie van feitelijk resident in Spanje en fiscaal resident in Nederland is op het gebied van afwikkeling van nalatenschappen de meest problematische. De bewijzen voor kortingen op de erfbelasting in Nederland én de kortingen in Spanje liggen zo precies aan de verkeerde kant…

Bronstaatheffing

In de notitie Fiscaal Verdragsbeleid van 2011 staat dat Nederland er naar streeft dat de inkomstenbelasting geheven wordt in het land waarin deze gegenereerd is. Dat wordt bronstaatheffing genoemd. In de onderhandelingen met Spanje wil Nederland nu bereiken dat alle fiscale residenten in Spanje met een in Nederland opgebouwd pensioen weer in Nederland over hun pensioen inkomstenbelasting gaan betalen. Dan hebben we het waarschijnlijk over 99% van de “pensionados”. De vraag is of Nederland dit eenzijdig kan bepalen of dat daar andere compensaties tegenover staan. Het is niet aan mij om daarop in te gaan.

Gevolgen

In de praktijk zal deze bronstaatheffing betekenen dat een groot aantal Nederlanders weer terug zal keren naar Nederland. Waarschijnlijk een nog groter aantal zal er voor kiezen om gewoon in Spanje te blijven wonen en dan maar weer inkomstenbelasting in Nederland af te dragen. Goed voor de Nederlandse Staat; slecht voor de Spaanse Staat en slecht voor de gepensioneerde in kwestie. In eerste instantie is dit slecht voor de gepensioneerde omdat er een tweesplitsing ontstaat tussen de feitelijke residentie en de plaats waar belasting betaald wordt. Spaanse fiscale residenten hebben er voor gekozen om bij te dragen aan het land waarin zij wonen; dat is dan niet meer mogelijk. Ook voor de gezondheidszorg van deze residenten zal dit wel weer vervelende gevolgen hebben.

Erfbelasting

In tweede instantie is het terugvallen op de Nederlandse fiscale residentie zeer nadelig op het moment van het afwikkelen van een nalatenschap. De Spaanse belastingdienst hanteert sinds kort nagenoeg zonder uitzondering de regel dat degene die in Spanje inkomstenbelasting betaalt (na een bepaalde periode) automatisch als resident kan worden beschouwd. Die residentie geeft recht op kortingen op een dermate manier dat een langstlevende echtgenoot in de Comunidad Valenciana op dit moment in de meeste gevallen geen erfbelasting hoeft te betalen indien het gemeenschappelijke familievermogen onder de 500.000 euro ligt. Zodra de fiscale residentie weer in Nederland ligt, zal de Spaanse belastingdienst geen kortingen meer op de erfbelasting aan de langstlevende echtgenoot verlenen en moet er door de voorgenoemde langstlevende echtgenoot een bedrag van ongeveer 39.000 euro aan erfbelasting in Spanje betaald worden. Verder is er over de nalatenschap van een Nederlander die langer dan tien jaar uit Nederland is vertrokken geen erfbelasting meer in Nederland verschuldigd. Door het weer aangeven van inkomstenbelasting in Nederland wordt er aan de Nederlandse fiscus een bewijs gegeven van residentie in Nederland waardoor de residentie in het buitenland weer moeilijker aan te tonen is.

Conclusie

Kortingen op de erfbelasting zijn sterk gekoppeld aan de fiscale residentie van de overledene. Mocht Nederland de bronstaatheffing doorvoeren, dan moeten de fiscale residenten zich goed laten voorlichten over de gevolgen van het opnieuw aangeven van inkomstenbelasting in Nederland. Ik houd u zoals gebruikelijk op de hoogte en hoop voor u dat de Spaanse overheid ni deze kwestie niet overstag gaat.