Spaanse successiewet gewijzigd! Betere nalatenschapsplanning mogelijkheden in het vooruitzicht!

Op 3 september jl. heeft het Europees Hof van Justitie voor eens en altijd korte metten gemaakt met de ongelijke behandeling tussen residenten en niet-residenten in de Spaanse erfbelastingheffing. Deze ‘discriminatie’ had tot gevolg dat niet-residente erfgenamen nooit recht hadden op de forse vrijstellingen die de regionale overheden (de afzonderlijke ‘comunidades autonomas’) voor hun eigen ingezetenen hadden ingesteld. In feite heeft Europa hiermee direct ingegrepen in de bestuurlijke structuur van Spanje, en Spanje met harde hand gedwongen een betere rechtstaat te worden. Op 28 november jl. is een en ander – in voorlopige vorm – in Spaanse wetgeving vastgelegd.

Één wetgeving, eenheid van rechtspraak, méér rechtzekerheid

De afgelopen en komende ontwikkelingen zullen tot gevolg hebben dat de situatie meer op die van Nederland gaat lijken. Duidelijker en consequenter, met niet alleen gevolgen in de fase van de afwikkeling van de nalatenschap, maar ook in de voorbereiding/planning daarvan (testamenten, schenkingen en schenkingsplannen). Mogelijk komt er in de toekomst eindelijk een nationaal systeem tot stand met een nationaal tarief en een nationaal systeem van vrijstellingen. Één wetgeving dus, méér eenheid van rechtspraak, en méér rechtzekerheid voor belastingplichtingen. Of dit scenario daadwerkelijk werkelijkheid wordt is afhankelijk van de vraag of de nationale overheid politiek gezien in staat cq bereid is de regionale autonomie op dit gebied te beperken. Zolang dat niet het geval is, zullen er regionale wetgevingen blijven die dan – als consequentie van de hiervoor vermelde Hofuitspraak – ook zullen gelden voor niet-residente erflaters en erfgenamen. Maar de ontwikkelingen op het erfbelastinggebied zijn nog lang niet klaar, geloof dat maar!

Betere planningsmogelijkheden

Voor Nederlanders die bezit hebben of woonachtig zijn in Spanje heeft een en ander tot voordeel dat niet alleen fiscaal, maar ook civielrechtelijk, een betere nalatenschapsplanning tot de mogelijkheden gaat horen. In combinatie met de inwerkingtreding van de Europese erfrechtverordening op 17 augustus as. zal de vererving van het buitenlandse bezit – ook fiscaal – uiteindelijk steeds meer kunnen worden geregeld zoals de Nederlander in kwestie het wil. Reden: het wordt duidelijker en dus zekerder welke invloed het gebruikmaken van typisch Nederlandse nalatenschapsplanningstechnieken heeft op het verervingsresultaat én de uiteindelijke Spaanse erfbelastingheffing. Daarmee kunnen professionals beter ‘sturen’ op de gevolgen die in de concrete situatie van hun cliënt gewenst zijn.

Beter advies

Adviseurs in Spanje en Nederland die hun clienten adviseren bij het maken van testamenten zullen nog meer dan voorheen ook écht moeten weten hoe de Nederlandse wet werkt. Gebrekkige kennis van het Nederlandse (door gebrek aan opleiding én ervaring) kan door de gestor of Spaanse advocaat niet meer worden gecamoufleerd met uitspraken als ‘het Spaanse recht werkt nu eenmaal heel anders als het Nederlandse’. Daar waar de Nederlander het wil geldt het Nederlands recht, de Nederlandse wet, zónder concessies, óók op zijn Spaanse bezit!. Zo zal de vaak tot problemen leidende praktijk waarin buitenlanders met bezit of woonachtig in Spanje met dit oneigenlijke argument worden overgehaald om – naast hun nationale testament – een specifiek Spaans testament te maken voor hun Spaanse bezit langzaam maar zeker tot een einde komen. Door de afname van onhelderheid, onzekerheid en ambtelijke willekeur zal het zwaartepunt en ‘de regie’ bij het organiseren van een oplossing voor de Spaans-Nederlandse situatie méér komen te liggen op het gebied van het civiele recht. Daarbij spelen overigens ook Spaans civielrechtelijke aspecten, met name als het gaat om de wijze waarop de eigendom van Spaans onroerend goed overgaat op een ander. Het is derhalve de combinatie van Nederlands recht én Spaans recht die de advisering op dit gebied bijzonder maakt. De advisering op gebied van Nederlands erfrecht, huwelijksvermogensrecht en schenkingsrecht zal logischerwijs gaan plaatsvinden door gespecialiseerde Nederlandse juristen die ook de benodigde specifieke kennis hebben van het Spaanse belastingrecht, de bedoelde specifieke Spaans civielrechtelijke aspecten, en de praktische aspecten die spelen bij het afwikkelen van een nalatenschap in Spanje. Meestal komt men dan uit bij Nederlandse notariskantoren die zich op dit specialisme hebben toegelegd en in Spanje een ‘backoffice’ en/of uitgebreid professioneel netwerk hebben.

Conclusie

De hiervoor geschetste ontwikkeling zal tot resultaat hebben dat nabestaanden in de gewenste omstandigheden kunnen worden achtergelaten zonder dat hieraan concessies behoeven te worden gedaan als gevolg van de fiscaliteit in Spanje. Dit betekent uiteraard niet dat de Spaanse belastingen geen bijzondere maatregelen noodzakelijk maken. Ook als de hiervoor geschetste ontwikkeling zich daadwerkelijk voltrekt zullen Spaanse belastinggevolgen van een overlijden anders luiden dan de Nederlandse, hetgeen regelmatig een andere inzet van Nederlandse nalatenschapsplanningsinstrumenten in Spanje noodzakelijk zal maken.

mr. R.L. Zanardi, Nederlandse notaris en estate planner in Spanje

Publicatiedatum 1 januari 2014.