Minderjarige kinderen

In mijn artikelen komen normaal gesproken de fiscale aspecten van een nalatenschap in beeld. Ook zijn de situaties vaak geënt op gepensioneerden. In dit artikel zal ik een volledig andere situatie belichten; ouders met minderjarige kinderen. Voor velen van hen is het denken aan een testament een onderwerp dat liever maar nog ver vooruit geschoven wordt. Toch zijn er een aantal aspecten die hier heel belangrijk kunnen zijn, mocht één van de ouders overlijden.

Toepasselijk recht

Het is te veronderstellen dat in het geval er minderjarige kinderen zijn, uitgegaan mag worden van een echtpaar dat in Spanje werkt en belasting betaalt. Onomstotelijk staat dan vast dat hun residentie Spanje is. Ook duidelijk is dat dan (volgens het Nederlandse recht) na vijf jaar verblijf in Spanje het Spaanse recht op hun nalatenschap van toepassing is. Hoogst waarschijnlijk wordt die termijn binnen niet al te lange tijd zelfs afgeschaft, en wordt vanaf de eerste dag residentie in Spanje op de nalatenschap van een Nederlander de Spaanse wetgeving van toepassing.

De uitgangssituatie is, zoals die al vele malen eerder is gesteld; het Nederlandse erfrecht beschermt de langstlevende. Alle goederen worden aan de langstlevende toebedeeld. Het Spaanse erfrecht beschermt de kinderen. De kinderen krijgen direct twee derde van de nalatenschap in bezit (al dan niet belast met vruchtgebruik voor de langstlevende).

Gevolgen

Voor veel mensen met minderjarige kinderen zal dat gegeven niet eens zo belangrijk zijn. De langstlevende ouder zal alles toch zo goed mogelijk voor de kinderen willen afhandelen, en of die nu al vast een gedeelte op hun naam hebben staan, is dan niet eens zo erg. Het probleem zit ‘m echter in de afwikkeling van de nalatenschap. Juridisch gezien heeft de langstlevende nu tegenstrijdige belangen in de nalatenschap dan die van de kinderen. Dat houdt in dat er iemand benoemd moet worden om de belangen van de kinderen te beschermen. Die iemand is de rechter. De stappen die dan moeten worden ondernomen om de nalatenschap af te wikkelen zijn tijdrovend, kostbaar en vermoeiend, zeker op het moment dat de langstlevende er plotseling alleen voor komt te staan.

Als de nalatenschap eenmaal verdeeld is, en de langstlevende besluit om ergens anders te gaan wonen, of terug te gaan naar Nederland, dan is het nogmaals de rechter die moet beoordelen of de verkoop van de woning wel in het belang van de kinderen is. Ook zal de rechter moeten beslissen of het besch¡kken over bankrekeningen, die eventueel aan de kinderen zijn toegewezen, wel in het belang van de kinderen is. Een (goedbedoelde) bemoeienis, waar niemand op zit te wachten. Dit maakt de situatie van de langstlevende alleen maar moeilijker.

Oplossing

De oplossing is in dit geval heel simpel. Door het maken van een testament waarin duidelijk voor het Nederlandse erfrecht wordt gekozen (naast natuurlijk vele andere zaken die in een testament moeten worden opgenomen), zal de langstlevende de enige persoon zijn die over de goederen uit de nalatenschap kan beschikken. De kinderen krijgen een niet opeisbare vordering en zijn niet nodig om de nalatenschap af te wikkelen. De langstlevende kan dat zelfstandig doen. De kinderen hoeven niet mee te tekenen en geen rechter hoeft dus voor hun belangen op te komen. De enige kwestie is, dat voor die afwikkeling wel enige kennis noodzakelijk is. Het duidelijk maken van het voorgaande aan de Spaanse notaris is niet voor iedereen even eenvoudig.

Voogdij

Voor de volledigheid. In Spanje kan de voogdij, voor het geval beide ouders overlijden, via het testament vastgelegd worden. De uiteindelijke beslissing over de voogdij is echter een bevoegdheid van de rechter. Die zal altijd uitgaan van het belang van de kinderen, en kijken naar hun situatie op het moment dat de ouders zijn overleden. Daarvoor zal hij een benoeming tot voogd in het testament van de ouders natuurlijk wel een belangrijke en in de regel doorslaggevende factor zijn bij het nemen van die beslissing.

Conclusie

Ouders met minderjarige kinderen, die resident in Spanje zijn, doen er goed aan om een testament op te maken met een keuze voor het Nederlandse erfrecht. Dat is in het belang van de langstlevende, maar ook in het belang van de kinderen. Zij hebben er geen belang bij dat de overgebleven ouder gebonden is aan de opinie van een rechter en de problemen die dat met zich meebrengt.